MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK
|
|
- Ursula Hodges
- 5 years ago
- Views:
Transcription
1 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK (Molluscs: Food Sources of Prehistoric Communities in Bukit Sarang, Bintulu, Sarawak) Velat Bujeng Pusat Penyelidikan Arkeologi Global, Universiti Sains Malaysia. Abstrak Artikel ini membincangkan sisa cangkerang moluska yang dijumpai melalui ekskavasi arkeologi di tapak Lobang Batu Puteh, Bukit Sarang, Ulu Kakus, Bintulu, Sarawak pada tahun 2003 oleh Pusat Penyelidikan Arkeologi Global (PPAG), Universiti Sains Malaysia (USM), Pulau Pinang dengan kerjasama Jabatan Muzium Sarawak, Kuching dan Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia, Kuching, Sarawak. Ekskavasi sistematik mendedahkan jumpaan pelbagai jenis artifak dan ekofak yang berusia sekitar 860 ± 50 before the present (BP) hingga 420 ± 50 BP. Berdasarkan analisis arkeozoologi, sisa cangkerang moluska yang dieksploitasi terdiri daripada spesies Brotia episcopalis, Clea nigricans, Neritina pulligera, Rectidens lingulatus, Polymesoda spp. dan Atactodae striata. Oleh itu, bukti ini merupakan petunjuk subsistem dan adaptasi masyarakat prasejarah yang merangkumi persekitaran sungai air tawar, air payau, paya bakau dan estuarin atau marin. Kata kunci: prasejarah, arkeozoologi, sisa cangkerang, moluska, spesies Abstracts This article focuses on the shell remains recovered during archaeological excavations carried out at Lobang Batu Puteh, Ulu Kakus, Bukit Sarang, Bintulu, Sarawak in 2003 by the Centre for Global Archaeological Research, Universiti Sains Malaysia, Penang, Sarawak Museum Department, Kuching and the Mineral and Geoscience Department Malaysia, Kuching, Sarawak. The excavations at Lobang Batu Puteh have uncovered archaeological artefacts and ecofacts radiocarbon-dated from 860 ± 50 BP to 420 ± 50 BP. Based on archaeozoological analysis, the exploited mollusc remains are from the Brotia episcopalis, Clea nigricans, Neritina pulligera, Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 168
2 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK Rectidens lingulatus, Polymesoda spp. dan Atactodae striata species. Therefore, this evidence shows that the subsistence and adaptation of prehistoric societies included freshwater, brackish water, mangrove and marine environments. Keywords: prehistoric, archaezoology, shell remains, molluscs, species PENDAHULUAN Kajian arkeologi dijalankan di Lobang Batu Puteh oleh PPAG, USM dengan kerjasama Jabatan Muzium Sarawak dan, Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia, Kuching pada tahun Tapak ini juga pernah dikaji oleh Tom Harrisson dan Reavis (1966) tetapi kajian arkeologi tersebut lebih bersifat survei lapangan dan ekskavasi petak cubaan sahaja. Hasil kajian terkini mendedahkan pelbagai jenis jumpaan artifak seperti alat batu, pecahan tembikar dan alat tulang, serta alat cangkerang, manakala jumpaan ekofak pula terdiri daripada sisa makanan seperti tulang haiwan, karapas kura-kura, karapas labi-labi dan cangkerang moluska (siput). Walau bagaimanapun, artikel ini hanya memfokuskan hasil analisis sisa cangkerang moluska. Tujuan utama analisis sisa cangkerang moluska adalah untuk mendapatkan maklumat tentang aktiviti sara hidup, diet dan tingkah laku masyarakat prasejarah Lobang Batu Puteh. Selain itu, pengecaman spesies moluska yang dieksploitasi secara tidak langsung juga akan memberikan gambaran tentang adaptasi dan paleoalam semasa tapak itu dihuni. METOD ANALISIS SISA CANGKERANG MOLUSKA Sisa cangkerang moluska (sampel) yang diperoleh daripada ekskavasi dianalisis melalui perspektif arkeozoologi. Peringkat pertama, sampel tersebut perlu diasingkan terlebih dahulu mengikut petak dan spit (kedalaman) bagi memudahkan analisis taburan mendatar dan menegak dijalankan. Seterusnya, analisis identifikasi anatomi dan taksonomi dilakukan. Analisis anatomi merupakan pendekatan untuk menentukan bahagian (dasar apetur, kolumela dan apetur; spir apeks dan sutur) pecahan cangkerang moluska, manakala analisis taksonomi adalah untuk menentukan spesies moluska yang dieksploitasi sebagai sumber makanan. Analisis statistik yang diaplikasi melibatkan pendekatan Bilangan Spesimen Diidentifikasi (NISP - Number of Identified Specimens) dan Bilangan Minimum Individu (MNI - Minimum Number of Individuals), serta pengiraan berat (gram). Sampel moluska yang lengkap dan separa lengkap akan dikira, manakala pecahan atau serpihannya pula akan ditimbang. Data hasil analisis taksonomi akan digabungkan dengan data analisis statistik sama ada dalam bentuk taburan mendatar atau menengak Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 169
3 MELAYU: JURNAL ANTARABANGSA DUNIA MELAYU JILID 11 BIL. 2 JULAI 2018 Pendekatan ini penting untuk mendapatkan gambaran corak penggunaan ruang gua dan perubahan eksploitasi diet mengikut masa. Selain itu, analisis tafonomi turut dijalankan bagi menentukan sifat perubahan atau modifikasi yang terdapat pada permukaan cangkerang moluska. Analisis tafonomi yang diaplikasi melibatkan dua pendekatan sama ada secara makro (pandangan mata kasar) atau mikro (mikroskop pembesaran 10x10). Pendekatan ini perlu untuk mengklasifikasikan atau membezakan sama ada sampel tersebut ialah artifak ataupun ekofak. Antara atribut yang diteliti merangkumi kesan bakar, pemecahan atau pemotongan, bilangan segmen spir tertinggal, tebukan, asahan dan gigitan haiwan. Hasil analisis ini penting untuk mendapatkan gambaran tingkah laku masyarakat tersebut, terutamanya dalam proses penyediaan makanan. IDENTIFIKASI TAKSONOMI SISA CANGKERANG MOLUSKA Spesies moluska dapat dikenal pasti berdasarkan spesimen rujukan yang diperoleh dari sekitar tapak kajian, Muzium Sarawak dan makmal arkeozoologi PPAG, USM. Pengecaman spesies moluska juga dilakukan melalui perbandingan dengan merujuk buku Medway (1959/1960), Meehan (1982), Bellwood (1988), Cranbrook (1988), Davidson (1990), Abbot, & Dance (1991), Zulkifli et al. (1992), Ipoi (1993), Ridwan Hasim (1993), Zuraina (1994), Claasen (1998), Poutiers (1998a; 1998b), Reitz, & Wing (1999), Abbot (2002), Fiene-Severns et al. (2004), Yule, & Sen (2004), Reuben et al. (2010) dan Hamli et al. (2010). Ekskavasi di tapak Lobang Batu Puteh mendedahkan sebanyak g (1843 NISP) dan 2.8 peratus daripada jumlah tersebut merupakan pecahan kecil sisa cangkerang moluska (Jadual 1). Cangkerang moluska yang ditemui di tapak Jadual 1 Spesies dan statistik sampel moluska di tapak Lobang Batu Puteh. Taksonomi Statistik Berat (g) Berat (g) Peratus (%) NISP Peratus (%) NISP Gastropod: B. episcopalis C. nigricans (90.8%) (89.4%) N. pulligera Bivalvia: R. lingulatus Polymesoda spp (9.2%) (10.6%) A. striata Jumlah Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 170
4 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK tersebut boleh dibahagikan kepada kelas moluska gastropod (90.8 peratus) dan bivalvia (9.2 peratus). Moluska gastropod biasanya berbentuk bulat, memanjang dan tidak mempunyai cangkerang tangkupan, manakala kelas moluska bivalvia pula mempunyai cangkerang dwikatup atau dua tangkupan (Abbot, & Dance, 1991). Antara spesies moluska yang dikenal pasti daripada kelas gastropod termasuklah B. episcopalis (Pachychilidae tekuyung/siput sedut), C. nigricans (Buccinidae tekuyung/siput kuning?) dan N. pulligera (Neritidae tekuyung/siput timba batik), manakala R. lingulatus (Unionidae tekuyung/siput kupang), Polymesoda spp. (Corbiculidae tekuyung/siput lokan) dan A. striata (Mesodenmatidae tekuyung/ siput kunau) daripada kelas bivalvia (Foto 1a b & 2a c). Pengecaman turut dilakukan dengan cara membandingkan antara sampel dengan spesimen moluska yang dipungut dari Sungai Mayeng Sarang. Sehingga kini, moluska B. episcopalis, R. lingulatus dan Polymesoda spp. masih boleh diperoleh dari sungai dalam lingkungan kurang lima kilometer dari tapak kajian. Walau bagaimanapun, moluska C. nigricans dan A. striata tidak diperoleh semasa aktiviti pengumpulan spesimen rujukan dijalankan di sungai tersebut (Foto 3a c). Foto 1 Cangkerang moluska spesies (a) C. nigricans dan (b) N. pulligera Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 171
5 MELAYU: JURNAL ANTARABANGSA DUNIA MELAYU JILID 11 BIL. 2 JULAI 2018 Foto 2 Cangkerang moluska spesies (a) R. lingulatus, (b) Polymesoda spp. dan (c) A. striata. Berdasarkan habitat dan ekologi moluska yang diidentifikasi, sebanyak 91.5 peratus daripada g sampel cangkerang moluska diperoleh daripada persekitaran sungai air tawar, manakala selebihnya (8.5 peratus) daripada persekitaran sungai air payau, paya bakau dan estuarin atau marin. Antara moluska yang tergolong dalam habitat dan ekologi sungai air tawar termasuklah B. episcopalis, C. nigricans, N. pulligera dan R. lingulatus, manakala Polymesoda spp. pula tergolong dalam moluska habitat persekitaran air payau atau paya bakau dan A. striata ialah moluska persekitaran estuarin atau marin. STATISTIK SISA CANGKERANG MOLUSKA Secara keseluruhannya, moluska B. episcopalis merupakan sisa cangkerang yang paling dominan ditemui di tapak Lobang Batu Puteh, iaitu sebanyak g (Jadual 2) atau 1274 NISP (Jadual 3). Statistik MNI moluska tersebut bersamaan dengan 1274, iaitu berdasarkan anatomi cangkerangnya sama ada dalam bentuk lengkap atau Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 172
6 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK Foto 3 Spesimen rujukan (a) B. episcopalis, (b) R. lingulatus dan (c) Polymesoda spp. yang diperoleh dari Sungai Mayeng Sarang. separa lengkap. Moluska kedua dominan yang dieksploitasi ialah spesies C. nigricans, iaitu seberat 232g (Jadual 2) atau sebanyak 345 NISP (345 MNI). Jika dilihat dari segi berat, jelas bahawa sisa cangkerang moluska Polymesoda spp. lebih berat, iaitu 408.1g. Namun demikian, pengiraan MNI menunjukkan hanya sebanyak 49 moluska Polymesoda spp. yang dijadikan sebagai sumber diet atau makanan kerana seekor moluska kelas bivalvia mempunyai dwitangkup. Keadaan ini bermakna, 98 NISP yang diidentifikasikan bersamaan dengan 49 MNI. Selain itu, spesies moluska lain menunjukkan jumpaan yang agak rendah seperti A. striata (84.3g/84 NISP = 42 MNI), N. pulligera (29.8g/13 NISP = 29 MNI) dan R. lingulatus (40.8g/29 NISP) yang bersamaan dengan 6 MNI. Analisis taburan menegak membuktikan bahawa moluska B. episcopalis dan C. nigricans paling awal dieksploitasi sebagai sumber diet pada fasa awal penghunian, iaitu sekitar 860 ± 50 BP (Jadual 2 dan 3). Jadual 2 dan 3 jelas menunjukkan bahawa kedua-dua spesies moluska air tawar ini dieksploitasi secara berterusan dan intensif sehingga fasa akhir penghunian (420 ± 50 BP). Selain itu, masyarakat tersebut turut Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 173
7 MELAYU: JURNAL ANTARABANGSA DUNIA MELAYU JILID 11 BIL. 2 JULAI 2018 mengeksploitasi moluska dari persekitaran sungai air payau atau paya bakau dan estuarin dengan bukti penemuan sampel moluska Polymesoda spp. (0.6g/1 NISP) dan A. striata (0.8g/1 NISP) di lapisan fasa awal penghunian. Eksploitasi kedua-kedua spesies moluska tersebut juga menunjukkan peningkatan sehingga ke fasa akhir penghunian (Jadual 2 dan 3). Konsentrasi jumpaan sisa moluska persekitaran air payau, paya bakau dan estuarin adalah pada fasa pertengahan penghunian, iaitu 209.2g (68 NISP = 34 MNI) bagi moluska Polymesoda spp., manakala moluska A. striata lebih banyak ditemui di lapisan fasa akhir penghunian dengan jumlah 63.8g (63 NISP = 31 MNI). Jadual 2 Statistik taburan menegak (gram) sampel moluska mengikut spesies dan persekitaran. Fasa Penghunian B. episcopalis C. nigricans Air Tawar N. pulligera R. lingulatus Air Payau/Paya Bakau/Estuarin Polymesoda A. spp. striata Jumlah % Akhir (420 ± 50 BP) Pertengahan (490 ± 50 BP) Awal (860 ± 50 BP) Jumlah Jumlah/Peratus g (91.5%) 492.4g (8.5%) Jadual 3 Statistik taburan menegak (NISP) sampel moluska mengikut spesies dan persekitaran. Fasa Penghunian B. episcopalis C. nigricans Air Tawar N. pulligera R. lingulatus Air Payau/Paya Bakau/Estuarin Polymesoda A. spp. striata Jumlah % Akhir (420 +/- 50 BP) Pertengahan (490 +/- 50 BP) Awal (860 +/- 50 BP) Jumlah Jumlah/Peratus 1661 (89.7%) 182 (10.3%) Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 174
8 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK Pada fasa pertengahan penghunian (490 ± 50 BP), masyarakatnya mula mengeksploitasi moluska air tawar spesies N. pulligera dan R. lingulatus. Spesies moluska ini dieksploitasi secara berterusan sehingga fasa akhir penghunian dan lebih dominan, iaitu masing-masing sebanyak 29.3g (12 NISP = 17 MNI) dan 36.2g (23 NISP = 11 MNI). Oleh yang demikian, spesies moluska yang dieksploitasi bertambah mengikut perubahan masa, terutamanya pada fasa pertengahan penghunian (490 ± 50 BP) sehingga fasa akhir penghunian (420 ± 50 BP) di Gua Lobang Batu Puteh. Dari segi kuantiti eksploitasi juga menunjukkan bahawa ada peningkatan mengikut perubahan fasa penghunian. Masyarakatnya secara dominan mengeksploitasi moluska daripada persekitaran sungai air tawar jika dibandingkan dengan persekitaran air payau, paya bakau atau estuarin. Kekurangan sisa cangkerang moluska air payau, paya bakau atau estuarin di tapak kajian mungkin berkait dengan akitiviti penyediaannya sebagai sumber makanan. Moluska seperti Polymesoda spp. dan A. striata yang diperoleh di kawasan pencarian mungkin dimasak terlebih dahulu sebelum dibawa ke kem (gua) ataupun tempat tinggal (Meehan, 1982, pp ; Davison, 1990, pp ). Timbul juga andaian bahawa ada kemungkinan moluska tersebut diproses terlebih dahulu dengan membuang cangkerangnya bagi tujuan mengurangkan beban (berat) semasa dibawa balik ke kem. Oleh itu, sisa cangkerang moluska sungai air payau, paya bakau dan estuarin kurang dijumpai jika dibandingkan dengan sisa cangkerang moluska sungai air tawar. KESAN TAFONOMI PADA SAMPEL MOLUSKA Fokus kajian tafonomi adalah untuk mengenal pasti proses dan perubahan pada sisa cangkerang moluska yang disebabkan oleh faktor transformasi budaya (manusia). Pemerhatian yang dijalankan terhadap permukaan sampel moluska, jelas menunjukkan bahawa adanya ciri (atribut) kesan bakar dan tidak terbakar. Ciri ini merupakan petunjuk cara penyediaan makanan dilakukan. Berdasarkan Rajah 1, sampel moluska yang mempunyai kesan bakar adalah sebanyak 729 NISP, manakala tidak terbakar pula sebanyak 1149 NISP. Pemerhatian mendapati cangkerang moluska gastropod habitat sungai air tawar dominan dengan atribut tidak terbakar, iaitu sebanyak 68.6 peratus atau 1139 NISP (Rajah 1). Hal ini mungkin disebabkan oleh cara penyediaan makanan secara merebus. Kaedah merebus mungkin dipraktikkan kerana dijumpai pecahan kepingan tembikar tanah liat yang berasosiasi dengan sisa cangkerang moluska dan abu pembakaran. Permukaan luar kepingan tembikar yang dijumpai juga didapati berarang dan keadaan ini merupakan salah satu atribut proses pemendapan karbon ketika memasak Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 175
9 MELAYU: JURNAL ANTARABANGSA DUNIA MELAYU JILID 11 BIL. 2 JULAI 2018 (Chia, 2003, p. 104). Sumber makanan mungkin juga direbus menggunakan buluh, terutamanya makanan seperti moluska, ikan dan tumbuhan hutan (Jamuh, & Harrisson, 1966, p. 181; Ipoi, 1993, p. 115). Walau bagaimanapun, terdapat juga kesan bakar pada moluska gastropod air tawar, iaitu hanya 31.4 peratus. Kehadiran atribut ini mungkin berkait dengan amalan pembuangan sisa makanan seperti cangkerang dan tulang haiwan ke dalam unggun api selepas dimakan (Cranbrook, 1988, p.143). Pemerhatian terhadap sampel moluska habitat sungai air payau atau paya bakau secara dominannya mempunyai kesan terbakar, iaitu sebanyak 172 NISP atau 95.5 peratus (Rajah 1). Faktor konsentrasi ini berkemungkinan signifikan dengan cara penyediaan makanan ataupun ciri fizikal moluska bivalvia. Hasil eksperimen menunjukkan bahawa cangkerang jenis bivalvia lebih mudah diperoleh isinya dengan cara membakarnya jika dibandingkan dengan moluska jenis gastropod. Kaedah penyediaan ini juga dipraktikkan oleh masyarakat orang asli di Balaba, Australia (Meehan, 1982). Tingkah laku masyarakat tersebut dalam proses penyediaan makanan dapat dilihat melalui kesan pemecahan atau pemotongan pada bahagian segmen spir B. episcopalis (Foto 4a f). Berdasarkan Rajah 2, majoriti moluska yang dijumpai bersaiz sederhana, iaitu 662 MNI diikuti dengan moluska saiz kecil, iaitu 449 MNI, dan seterusnya yang bersaiz besar sebanyak 163 MNI. Saiz moluska B. episcopalis ditentukan melalui Rajah 1 Statistik sisa moluska mempunyai kesan terbakar dan tidak terbakar mengikut pecahan habitat moluska Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 176
10 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK ukuran rentas bahagian dasar (body whorl) cangkerang moluska (Foto 4a). Moluska yang berukuran melebihi 2.5cm dikategorikan bersaiz besar, manakala kategori bersaiz sederhana berukuran antara 1.5cm hingga 2.5cm dan yang bersaiz kecil pula berukuran kurang daripada 1.5cm. Pembahagian mengikut saiz ini penting untuk mendapatkan dengan jelas gambaran tingkah laku dan tahap pemikiran masyarakat dalam proses penyediaan makanan. Majoriti sampel moluska B. episcopalis mempunyai bahagian spir yang dipecahkan ataupun dipotong. Tujuan bahagian spir dipecahkan adalah untuk memudahkan isinya dikeluarkan ataupun disedut (Zuraina, 1994; Zolkurnia, 1998; Mokhtar, 2013; Nicholas et al., 2013). Kebiasaannya, moluska B. episcopalis yang lengkap mempunyai enam hingga tujuh segmen spir, manakala bilangan segmen spir yang tertinggal adalah dalam lingkungan lima hingga satu segmen spir (Foto 4a f & Rajah 2). Walaupun dibahagikan kepada tiga jenis saiz tetapi amalan pemecahan atau pemotongan segmen spir seperti sudah mempunyai piawaiannya. Hasil analisis statistik jelas menunjukkan bahawa atribut tiga segmen spir tertinggal paling dominan bagi ketiga-tiga jenis saiz tersebut (Foto 4d & Rajah 2). Konsentrasi tiga segmen spir yang tertinggal tinggi jelas menggambarkan bahawa masyarakat pada zaman itu sudah boleh berfikir secara logik. Pemecahan segmen spir melebihi tiga segmen menyebabkan isinya sukar untuk disedut. Sekiranya segmen spir dipecahkan kurang daripada tiga, maka isi yang diperoleh sedikit atau hancur akibat terkena ketukan semasa proses pemecahan (Foto 4e f & Rajah 2). Kajian di tapak gua sekitar Lembah Lenggong, Sabah dan Sarawak juga menunjukkan konsentrasi pemecahan segmen spir moluska B. episcopalis secara dominannya mengekalkan tiga segmen (Zuraina et al., 1994; Zolkurnian, 1998; Jeffrie, 2000; Velat, 2009, 2010; Nicholas, 2013). Oleh itu, atribut yang terdapat pada sampel moluska tersebut Foto 4 Bukti segmen spir tertinggal cangkerang moluska B. episcopalis setelah dipotong Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 177
11 MELAYU: JURNAL ANTARABANGSA DUNIA MELAYU JILID 11 BIL. 2 JULAI 2018 Rajah 2 Statistik segmen spir tertinggal cangkerang moluska B. episcopalis mengikut kategori saiz. memberikan gambaran tingkah laku manusia dalam proses penyediaan moluska sebagai sumber makanan masyarakatnya. KESIMPULAN Secara keseluruhannya, masyarakat prasejarah di Lobang Batu Puteh mengeksploitasi sebaik-baiknya sumber alam yang ada di sekitarnya. Penemuan pelbagai spesies sisa moluska atau siput jelas memberikan petunjuk bahawa masyarakatnya mengadaptasi persekitaran sungai air tawar, air payau, paya bakau dan estuarin. Habitat dan ekologi siput yang dieksploitasi turut menjadi petunjuk mobiliti dan strategi atau corak aktiviti pencarian sumber makanan. Masyarakatnya keluar dari parameter tempat tinggal (gua) untuk ke sungai air tawar di sekelilingnya untuk memungut siput B. episcopalis, C. nigricans, N. pulligera dan R. lingulatus. Mobiliti masyarakatnya Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 178
12 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK jelas tidak terbatas kerana turut keluar ke persekitaran sungai air payau, paya bakau dan estuarin untuk mendapatkan sumber siput seperti lokan (Polymesoda spp.) dan kunau (A. striata). Berdasarkan kriteria ekologi dan habitat siput, maka dirumuskan bahawa masyarakat prasejarah di Bukit Sarang, Ulu Kakus, Bintulu, Sarawak ini mempunyai pengetahuan menentukan masa yang sesuai untuk mencari ataupun memungut siput sama ada di persekitaran sungai air tawar ataupun paya bakau kerana pencarian siput di tempat tersebut dipengaruhi oleh paras air dan pasang surut air sungai atau kawasan paya bakau. Aktiviti pencarian siput sungai air tawar mudah dilakukan di tebing dan dasar sungai ketika paras airnya rendah, manakala siput dari persekitaran paya bakau sesuai dilakukan ketika air laut surut. Aktiviti pencarian siput sungai mungkin hanya dilakukan menggunakan tangan, manakala siput paya bakau, iaitu lokan mungkin dilakukan menggunakan bantuan alat seperti kayu penyungkil. Selain itu, artibut cangkerang siput terbakar dan tidak terbakar merupakan bukti cara penyediaan makanan yang mungkin dilakukan secara merebus atau membakar. Kesan pemecahan pada bahagian segmen spir siput sedut juga memberikan petunjuk cara penyediaan makanan dilakukan. Segmen spir siput sedut dipecahkan terlebih dahulu bagi memudahkan isinya disedut untuk dimakan. Proses pemecahan segmen spir juga perlu dilakukan dengan teliti supaya isi yang diperoleh berada pada tahap maksimum. Penemuan artifak alat batu dan alat tulang jenis tirus di tapak ini juga berkait rapat dengan proses penyediaan makanan. Contohnya, alat batu pebel dan batu pelandas mungkin digunakan untuk memecahkan segmen spir siput sedut, manakala alat tulang tirus pula mungkin berfungsi untuk mengeluarkan atau mencungkil isi siput gastropod dan bivalvia. Oleh itu, jelaslah bahawa masyarakat prasejarah Lobang Batu Puteh mempunyai daya pemikiran yang tinggi dan logik, berstrategi, serta mempunyai kemahiran dalam aktiviti memburu dan mengeksploitasi sumber makanan daripada alam sekelilingnya untuk meneruskan kelangsungan hidup. RUJUKAN Abbott, R. T. (2002). Seashells of the world. New York: St. Martin s Press. Abbot, & Dance. (1991). Seashells of Southeast Asia. Singapura: Graham Brash. Bellwood, P. (1988). Archaeological research in south-eastern Sabah. Sabah Museum Monograph, Asia. Sabah Museum Monograph, Kota Kinabalu: Sabah Museum and State Archives. Chia, S. (2003). The prehistory of Bukit Tengkorak as a major pottery making site in Southeast Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 179
13 MELAYU: JURNAL ANTARABANGSA DUNIA MELAYU JILID 11 BIL. 2 JULAI 2018 Claasen, C. (1998). Shells. United Kingdom: Cambridge University Press. Cranbrook Earl. (1988). Report on bones from the Madai and Baturong Cave excavations. In Bellwood, P. (Ed.). Archaeological research in Sabah South- Eastern Sabah. Sabah Museum Monograph, 2. Ipoi Datan. (1993). Archaeological excavations at Gua Sireh (Serian) and Lobang Angin (Gunung Mulu National Park) Sarawak. Sarawak Museum Journal Special Monograph, XLV(66), 6. Davison, G. W. H. (1990). Shell remains from the Protohistoric settlement at Pulau Kelumpang Perak. Jurnal Arkeologi Malaysia, 3, Fiene-Severns, P., Severns, M., & Dyerly, R. (2004). Tropical seashell. Singapura: Periplus Editions (HK) Ltd. Fox, R. B. (1970). The Tabon Caves: Archaeological explorations and excavations on Palawan Island, Philippines. Monograph of the National Museum, 1. Jamuh, G., & Harrisson, T. (1966). Borneo cooking. Sarawak Museum Journal, XIV(28 29), Jeffrie Ignatius. (2000). Pulau Balambangan dan sumbangannya kepada kebudayaan Pleistosen akhir di Asia Tenggara (Unpublished masters thesis). Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang. Hamli, H. Idris et al. (2012). Taxonomic study of edible bivalve from selected division of Sarawak, Malaysia. International Journal of Zoological Research, 8(1), Harrisson, T., & Reavis, J. L. (1966). The Sarang Caves in Sarawak. Sarawak Museum Journal, XIV(28 29), Medway Lord, & Niah Shell. ( ). A preliminary report. Sarawak Museum Journal, IX(15 16), Medway Lord. (1959/1960). Animal remains from Lobang Batu Angus. Sarawak Museum Journal, XIV(28 29). Meehan, B. (1982). Shell bed to shell midde. Canberra City, Australia: Australia Institute of Aboriginal Studies. Mokhtar Saidin. (2013). Prehistoric utilization of shells in the Lenggong Valley, Perak, Malaysia. In Bailey, G. N., Hardy, K., & Camara, A. (Eds.). Shell energy: Mollusc shells as coatal resources. Oxford, UK: Oxbow Book. Nicholas, G., Chia, S., & Velat Bujeng. (2013). Faunal remains from Gua Tupak, Bau, Sarawak. Sarawak Museum Journal, XXI(92), Poutiers, J. M. (1998a). Gastropods. In Carpenter, K. E., & Niem, V. H. (Eds.). FAO species identification guide for fishery purposes: The living marine resources of the Western Central Pacific, 1 (Seaweeds, Corals, Bivalves and Gastropods). Poutiers, J. M. (1998b). Bivalves (Acephala, Lamellibranchia, Pelecypoda). In Carpenter, K. E., & Niem, V. H. (Eds.). FAO species identification guide for fishery purposes: The living marine resources of the Western Central Pacific, 1 (Seaweeds, Corals, Bivalves and Gastropods). Reitz, E. J., & Wing, E. S. (1999). Zooarchaeology. United Kingdom: Cambridge University Press. Reuben, N. et al. (2010). Mangroves of Sabah An Introduction of the Flora and Fauna. Sandakan: Sabah Forestry Department. Tan, K. S., & Kastoro, W. W. (2004). A small collection of gastropods and bivalves from the Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 180
14 MOLUSKA: SUMBER DIET MASYARAKAT PRASEJARAH BUKIT SARANG, ULU KAKUS, SARAWAK Anambas and Natuna Island, South China Sea. The Raffles Bulletin of Zoology, 11, Velat Bujeng. (2007). The evidence of bone tools used at Lobang Batu Puteh, Bukit Sarang, Bintulu, Sarawak in late neolithic culture. Jurnal Arkeologi Malaysia, 20, Velat Bujeng. (2009). Zooarchaeological evidence from the late Pleistocene late Holocene at Lenggong Valley, Perak. Jurnal Warisan Arkeologi Malaysia, 2, Velat Bujeng. (2010). Bukti zooarkeologi dan sumbangannya kepada prasejarah di Bukit Sarang, Ulu Kakus, Tatau, Bintulu, Sarawak. Jurnal Warisan Arkeologi Malaysia, 3, Velat Bujeng, & Chia, S. (2009). Zooarchaeological perspectives on faunal remains from Gua Kain Hitam B, Niah, Sarawak. Sarawak Museum Journal, XVI(87), Velat Bujeng, & Chia, S. (2012). Bone and shell artifacts from Bukit Sarang, Bintulu and Gua Kain Hitam B, Niah, Sarawak. In Tjoa-Bonatz, M. L., Reinecke, A., & Bonatz, D. (Eds.). Paper presented at crossing borders: Selected papers from the 13th International Conference of the European Association of Southeast Asian Archaeologists, Singapore (Vol. 1). Singapura: NUS Press. Yule, C. M., & Sen, Y. H. (2004). Freshwater invertebrates of Malaysia region. Kuala Lumpur: Academy of Sciences Malaysia. Zolkurnian Hassan. (1998). Urutan kebudayaan prasejarah Lembah Lenggong, Hulu Perak, Perak pada zaman Holosen (Unpublished masters thesis). Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang. Zulkifli Mohd. Sahaini, Zubaid Akbar Mukhtar Ahmad, & Davison, G. W. H. (1992). Satu kajian terhadap mollusk purba di tapak arkeologi Kuala Selinsing, Pulau Kelumpang, Perak. Jurnal Arkeologi Malaysia, 5, Zuraina Majid. (1994). The excavation of Gua Gunung Runtuh and the discovery of the Perak Man in Malaysia. Kuala Lumpur: Department of Museums and Antiquity Malaysia. Diperoleh (Received): 13 Februari 2018 Diterima (Accepted): 10 April Moluska. Sumber Diet.indd 29 Jun.indd 181
Analisis Awalan Sisa-Sisa Cangkerang Moluska Prasejarah Akhir di Melanta Tutup dan Bukit Kamiri, Semporna, Sabah
Jurnal Arkeologi Malaysia April 2017, Vol 30, No 1, hlm. 1-11 ISSN 0128-0732 e-issn 2590-4302 Diterbitkan oleh Ikatan Ahli Arkeologi Malaysia Analisis Awalan Sisa-Sisa Cangkerang Moluska Prasejarah Akhir
More informationEVALUATION ON MALAYSIA SAFETY AND HEALTH INDUCTION COURSE FOR CONSTRUCTION WORKER ALFRED GOH PUI TECK UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
EVALUATION ON MALAYSIA SAFETY AND HEALTH INDUCTION COURSE FOR CONSTRUCTION WORKER ALFRED GOH PUI TECK UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA iii To my beloved friends and family iv ACKNOWLEDGEMENT In preparing
More informationPALEOALAM DI TAPAK PALEOLITIK BUKIT BUNUH: ANALISIS GEOMORFOLOGI
PALEOALAM DI TAPAK PALEOLITIK BUKIT BUNUH: ANALISIS GEOMORFOLOGI (The Palaeoenvironment in Palaeolithic Bukit Bunuh: A Geomorphological Analysis) Nor Khairunnisa Talib yasa852003@yahoo.com Mokhtar Saidin
More informationIMPROVEMENT OF DISASTER COORDINATION PREPAREDNESS MODEL FOR SOFT-TARGET ORGANIZATIONS ABUBAKAR MOHAMMED BICHI
IMPROVEMENT OF DISASTER COORDINATION PREPAREDNESS MODEL FOR SOFT-TARGET ORGANIZATIONS ABUBAKAR MOHAMMED BICHI A project report submitted in partial fulfillment of the requirements for the award of the
More informationHUBUNGAN ANTARA AMALAN KEPIMPINAN TRANSFORMASI PEGAWAI PELAJARAN DAERAH DENGAN KETEGANGAN KERJA GURU BESAR
HUBUNGAN ANTARA AMALAN KEPIMPINAN TRANSFORMASI PEGAWAI PELAJARAN DAERAH DENGAN KETEGANGAN KERJA GURU BESAR SUHAILAH BINTI MOHD YATIM UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA HUBUNGAN ANTARA AMALAN KEPIMPINAN TRANSFORMASI
More informationPOTENSI AKTIVITI MEMANCING LAUT DALAM SEBAGAI TARIKAN PELANCONGAN DI KUALA ROMPIN ISMAIL BIN HAJI MUDIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
POTENSI AKTIVITI MEMANCING LAUT DALAM SEBAGAI TARIKAN PELANCONGAN DI KUALA ROMPIN ISMAIL BIN HAJI MUDIN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA POTENSI AKTIVITI MEMANCING LAUT DALAM SEBAGAI TARIKAN PELANCONGAN DI
More informationMOVING SHIP DETECTION FOR UNMANNED AERIAL VEHICLE USING ATOM PROCESSOR FOR CAMERA VISION MUHD FIRDAUS MUHD YUSOFF UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
i MOVING SHIP DETECTION FOR UNMANNED AERIAL VEHICLE USING ATOM PROCESSOR FOR CAMERA VISION MUHD FIRDAUS MUHD YUSOFF UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA 1 MOVING SHIP DETECTION FOR UNMANNED AERIAL VEHICLE USING
More informationDETERM!N!NG EMERGENCY EVACUAT!ON A!D FOR FLOOD D!SASTER PREPAREDNESS NURSHAFEENA B!NT! KAMAL UN!VERS!T! TEKNOLOG! MALAYS!A
DETERM!N!NG EMERGENCY EVACUAT!ON A!D FOR FLOOD D!SASTER PREPAREDNESS NURSHAFEENA B!NT! KAMAL UN!VERS!T! TEKNOLOG! MALAYS!A DETERMINING EMERGENCY EVACUATION AID FOR FLOOD DISASTER PREPAREDNESS NURSHAFEENA
More informationEFFECT OF AGGREGATE GRADATION ON POROUS ASPHALT PROPERTIES FARAHIYAH BINTI ABDUL RAHMAN
EFFECT OF AGGREGATE GRADATION ON POROUS ASPHALT PROPERTIES FARAHIYAH BINTI ABDUL RAHMAN A project report submitted in partial fulfillment of the requirements for the award of the degree of Master of Engineering
More informationNOOR SHAHIDA BINTI ROSLI MASTER OF SCIENCE UNIVERSITI MALAYSIA TERENGGANU
NOOR SHAHIDA BINTI ROSLI MASTER OF SCIENCE 2015 COMMUNITY ECOLOGY OF POLYCHAETA (ANNELIDA) IN SOFT BOTTOM MACROBENTHOS OF SOUTHERN SOUTH CHINA SEA (OFFSHORE PAHANG, TERENGGANU AND SABAH) NOOR SHAHIDA BINTI
More informationDESIGN AND DEVELOPMENT OF A HAND MASSAGE DEVICE FOR BLOOD DONATION PROCESS MOHD FAHRI BIN ABD GHAFAR UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
DESIGN AND DEVELOPMENT OF A HAND MASSAGE DEVICE FOR BLOOD DONATION PROCESS MOHD FAHRI BIN ABD GHAFAR UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA DESIGN AND DEVELOPMENT OF A HAND MASSAGE DEVICE FOR BLOOD DONATION PROCESS
More informationUNIVERSITI PUTRA MALAYSIA MODELING OF SALT WATER INTRUSIONS INTO LANGAT RIVER ESTUARY, MALAYSIA
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA MODELING OF SALT WATER INTRUSIONS INTO LANGAT RIVER ESTUARY, MALAYSIA NORHABINA ABD ARIS FPAS 2012 19 MODELING OF SALT WATER INTRUSIONS INTO LANGAT RIVER ESTUARY, MALAYSIA By
More informationEVALUATION OF DIFFERENT TECHNIQUES FOR GENERATING LANDSLIDE SUSCEPTIBILITY MAP JAVAD MIRNAZARI
EVALUATION OF DIFFERENT TECHNIQUES FOR GENERATING LANDSLIDE SUSCEPTIBILITY MAP JAVAD MIRNAZARI A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the award of the degree of Doctor of Philosophy (Remote
More informationRPK 332 Urban Design [Rekabentuk Bandar]
UNIVERSITI SAINS MALAYSIA Second Semester Examination 2009/2010 Academic Session April/May 2010 RPK 332 Urban Design [Rekabentuk Bandar] Duration: 2 hours [Masa: 2 jam] Please check that this examination
More informationFACTORS INFLUENCING THE SUCCESSFUL IMPLEMENTATION OF CRIME PREVENTION THROUGH ENVIRONMENTAL DESIGN PROGRAM NATASHA AZIM BINTI HAJI HUSSIN
i FACTORS INFLUENCING THE SUCCESSFUL IMPLEMENTATION OF CRIME PREVENTION THROUGH ENVIRONMENTAL DESIGN PROGRAM NATASHA AZIM BINTI HAJI HUSSIN A thesis submitted in fulfillment of the requirements for the
More informationFAKTOR-FAKTOR PENYEBAB TUNGGAKAN CUKAI TANAH DI DAERAH KECIL SUNGAI SIPUT NASD RAHAYU BINTI ABDUL RAHIM
FAKTOR-FAKTOR PENYEBAB TUNGGAKAN CUKAI TANAH DI DAERAH KECIL SUNGAI SIPUT NASD RAHAYU BINTI ABDUL RAHIM Projek Sarjana Ini Dikemukakan Sebagai Memenuhi Syarat Penganugerahan Sarjana Sains (Pentadbiran
More informationDESIGN OF A SECURE AND EFFICIENT MULTIPLE COINS PLUS MULTIPLE DENOMINATIONS E-CASH SCHEME CHANG YU CHENG UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
DESIGN OF A SECURE AND EFFICIENT MULTIPLE COINS PLUS MULTIPLE DENOMINATIONS E-CASH SCHEME CHANG YU CHENG UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA BAHAGIAN A Pengesahan Kerjasama* Adalah disahkan bahawa projek
More informationEarthwork Activities in Private Housing Industry
Earthwork Activities in Private Housing Industry LAM YUEN SIONG A project report submitted in partial fulfilment of the requirement for the award of the degree of Master of Science (Construction Management)
More informationKEPEI,BAGAIAN DAN KELlMPAIIAN SPESlESAMFIBIADI KAWASAN BAm KAPUR BAU, SARAWAK. Camellina Joyce Ak Duyun
KEPEI,BAGAIAN DAN KELlMPAIIAN SPESlESAMFIBIADI KAWASAN BAm KAPUR BAU, SARAWAK Camellina Joyce Ak Duyun 2~8 2 C181 24 SaIjana Muda Sains dengan Kepujian (Sains dan Pengurusan Sumber Haiwan) 24 KEPELBAGAIAN
More informationANALISIS SAINTIFIK SAMPEL DARI TAPAK ARKEOLOGI SUNGAI BATU, KEDAH MENGGUNAKAN APLIKASI SINAR-X
ANALISIS SAINTIFIK SAMPEL DARI TAPAK ARKEOLOGI SUNGAI BATU, KEDAH MENGGUNAKAN APLIKASI SINAR-X (Scientific Analysis of Samples from Sungai Batu Archaeological Site, Kedah using X-Ray) Abdul Mutalib Abdullah
More informationMs Nasah Sohor, 53, was crowned the overall winner of the award, which is the highest accolade awarded to enrolled nurses.
Title: Two Malay enrolled nurses awarded the Tan Chin Tuan Nursing Award Reporter: Nity Farhana Dolhamid Media/Date: BERITA, 22 November 2016 Translated by: Zulayqha Binte Zulkifli SINGAPORE: Two Malay
More informationOVERLAPPED AND SHADOWED TREE CROWN SEGMENTATION BASED ON HSI COLOR MODEL AND WATERSHED ALGORITHM
i OVERLAPPED AND SHADOWED TREE CROWN SEGMENTATION BASED ON HSI COLOR MODEL AND WATERSHED ALGORITHM SENOSY SULIMAN MOHAMED ARRISH UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA i OVERLAPPED AND SHADOWED TREE CROWN SEGMENTATION
More informationROAD MAINTENANCE MANAGEMENT IN KANO STATE: CASE STUDY AT KANO METROPOLITAN MURTALA MAHMOUD FAROUQ
ROAD MAINTENANCE MANAGEMENT IN KANO STATE: CASE STUDY AT KANO METROPOLITAN MURTALA MAHMOUD FAROUQ A project report submitted in partial fulfillment of the requirements for the award of the degree of Master
More informationDETERMINATION OF LEAD CONTENT IN WHITENING CREAM USING LASER INDUCED BREAKDOWN SPECTROSCOPY ANALYSIS WAN NORSYUHADA BT WAN MOHD SHUKRI
i DETERMINATION OF LEAD CONTENT IN WHITENING CREAM USING LASER INDUCED BREAKDOWN SPECTROSCOPY ANALYSIS WAN NORSYUHADA BT WAN MOHD SHUKRI A thesis submitted in fulfillment of the requirements for the award
More informationKEBUDAYAAN HOABINHIAN DAN NEOLITIK DI GUA JAYA, HULU KELANTAN. Nur Sarahah Mohd Supian, Zuliskandar Ramli & Azimah Hussin
Jurnal Arkeologi Malaysia April 2018, Vol. 31, No. 1, hlm. 49-62 ISSN 0128-0732 e-issn 2590-4302 Diterbitkan oleh Ikatan Ahli Arkeologi Malaysia KEBUDAYAAN HOABINHIAN DAN NEOLITIK DI GUA JAYA, HULU KELANTAN
More informationIMPROVEMENT OF ACCURACY LEVEL OF AUTOMOTIVE FRONT FENDER SHIELD ASSEMBLY USING PROCESS FAILURE MODE AND EFFECT ANALYSIS AND CONTROL PLAN TECHNIQUES
IMPROVEMENT OF ACCURACY LEVEL OF AUTOMOTIVE FRONT FENDER SHIELD ASSEMBLY USING PROCESS FAILURE MODE AND EFFECT ANALYSIS AND CONTROL PLAN TECHNIQUES By KHAIRUL NIZAM BIN MD TOHIT Thesis submitted to the
More informationUNIVERSITI PUTRA MALAYSIA
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA RELATIONSHIP BETWEEN LEADER CONSIDERATION AND LEADERMEMBER EXCHANGES AND ORGANIZATIONAL COMMITMENT AMONG NURSES IN AN IRANIAN HOSPITAL SHABNAM HAMDI FBMK 2010 34 RELATIONSHIP
More informationKesahan Ujian Spesifik Sukan Bola Sepak Dalam Kalangan Pemain Lelaki Berumur 14 Dan 15 Tahun. Abstrak
Kesahan Spesifik Sukan Bola Sepak Dalam Kalangan Pemain Lelaki Berumur 14 Dan 15 Tahun 1 Muhamad Hafiz Ismail, 2 PM. Dr. Ahmad Hashim 1 Fakulti Pendidikan UTM, 2 Fakulti Sains Sukan Dan Kejurulatihan,
More informationANALISIS TIPOLOGI DAN MOTIF TEMBIKAR TANAH DI TAPAK KAMPUNG BARU, KOTA KUALA MUDA, KEDAH
Asian Journal of Environment, History and Heritage September 2017, Vol. 1, Issue. 1, p. 281-293 ISSN 2590-4213 (Print) 2590-4310 (Online) Published by Malay Arts, Culture and Civilization Research Centre,
More informationJABATAN GEOGRAFI, FAKULTI SENI DAN MUZIK
. SISTEM MAKLUMAT GUNA TANAH LEMBAH BERNAM: SATU KAJIAN PEMBANGUNAN PANGKALAN DATA DIGITAL MENGGUNAKAN SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI (GIS) EN. MOHD FARIS DZIAUDDIN JABATAN GEOGRAFI, FAKULTI SENI DAN MUZIK UNIVERSITI
More informationPERBEZAAN ASPEK PERKEMBANGAN FIZIKAL DALAM KALANGAN KANAK-KANAK LELAKI DAN PEREMPUAN MENURUT PERSPEKTIF BARAT
Jurnal Komunikasi Malaysian, Journal of Communication Jilid 1 2016: 137-148 PERBEZAAN ASPEK PERKEMBANGAN FIZIKAL DALAM KALANGAN KANAK-KANAK LELAKI DAN PEREMPUAN MENURUT PERSPEKTIF BARAT ABSTRAK Kolej Universiti
More informationPola dan Proses Pemilikan Tanah oleh Orang-orang Pulau di Kawasan Darat Mersing: Kajian Kes di Kampung Sri Bahagia
Pola dan Proses Pemilikan Tanah oleh Orang-orang Pulau di Kawasan Darat Mersing: Kajian Kes di Kampung Sri Bahagia Azima Abdul Manaf, Suhana Saad, Mohd Shamsudin & Hamzah Jusoh Pusat Pengajian Sosial,
More informationUNIVERSITI PUTRA MALAYSIA WILLINGNESS TO PAY FOR WATERSHED CONSERVATION AT HULU LANGAT, MALAYSIA
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA WILLINGNESS TO PAY FOR WATERSHED CONSERVATION AT HULU LANGAT, MALAYSIA NORFASHAH BIN MOHAMED FPAS 2013 12 WILLINGNESS TO PAY FOR WATERSHED CONSERVATION AT HULU LANGAT, MALAYSIA
More informationTATACARA PERMOHONAN Application procedure
BORANG PENYERTAAN Anugerah Penghargaan kepada Pengguna Malaysian Standards 2014 APPLICATION FORM Appreciation Award for Users of Malaysian Standards 2014 TATACARA PERMOHONAN Application procedure Setiap
More informationKesan Pembandaran terhadap Pembentukan Pulau Haba Bandar di Kuala Terengganu
Kesan Pembandaran terhadap Pembentukan Pulau Haba Bandar di Kuala Terengganu Urbanisation Effect on Urban Heat Island Occurance in Kuala Terengganu Mohd Hairy Ibrahim, Kamarul Ismail & Siti Shazlina Nazari
More informationTERMS & CONDITIONS STAND A CHANCE TO WIN A 40 SHARP LED TV
TERMS & CONDITIONS STAND A CHANCE TO WIN A 40 SHARP LED TV Note: Cardholders are advised to read and understand the Campaign Terms and Conditions before participating. 1) The Campaign is valid for selected
More informationMulai 16 FEBRUARI 2018 hingga 15 MAC 2018
PEKELILING PEPERIKSAAN 5/2018 PEPERIKSAAN SEMESTER PERTAMA Pelajar Program Pengajian Ijazah Tinggi Pelajar Program Pengajian Ijazah Pertama (Penuh Masa, Program Pesisir, Program Usaha Sama Akademik) Pelajar
More informationA HYBRID BOX-JENKINS AND DECOMPOSITION MODEL FOR DROUGHT FORECASTING IN KUALA TERENGGANU HO MEE CHYONG UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
A HYBRID BOX-JENKINS AND DECOMPOSITION MODEL FOR DROUGHT FORECASTING IN KUALA TERENGGANU HO MEE CHYONG UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA A HYBRID BOX-JENKINS AND DECOMPOSITION MODEL FOR DROUGHT FORECASTING
More informationSistem Bakeri Interaktif
Prosiding Komputeran UTM Inovasi di dalam Teknologi dan Aplikasi Komputeran Volume: I Year: 2016 ISBN: 978-967-0194-82-0 1 Sistem Bakeri Interaktif Nurul Izzah Sazali 1, Md Hafiz Selamat* 2 Jabatan Sistem
More informationKajian Indeks Kualiti Air di Lembangan Sungai Paka, Terengganu (Water Quality Index Study in Paka River Basin, Terengganu)
Sains Malaysiana 38(2)(2009): 125 131 Kajian Indeks Kualiti Air di Lembangan Sungai Paka, Terengganu (Water Quality Index Study in Paka River Basin, Terengganu) SUHAIMI SURATMAN, MOHAMAD AWANG, LOH AI
More informationUNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
THE EFFECT OF WORK-FAMILY CONFLICT AND WORK FAMILY ENRICHMENT ON AFFECTIVE ORGANIZATIONAL COMMITMENT AMONG FACULTY CLERICAL STAFF IN UTM SKUDAI ROZANTI A. HAMID UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA THE EFFECT
More informationPengetahuan komuniti dan amalan pengurusan sisa pepejal di Negeri Sembilan
GEOGRAFIA OnlineTM Malaysian Journal of Society and Space 13 issue 4 (126-137) 126 Pengetahuan komuniti dan amalan pengurusan sisa pepejal di Negeri Sembilan Zaini Sakawi 1, Sofia Ayup 2, Mohd Fauzi Sukimi
More informationMohd Aqmin Abdul Wahab Universiti Kebangsaan Malaysia. Hazrul Izuan Shahiri Universiti Kebangsaan Malaysia
125 Jurnal Ekonomi Malaysia 52(1), 2018 125-139 Kos Sara Hidup Tinggi di Malaysia: Pertumbuhan Pendapatan Isi Rumah Yang Perlahan atau Taraf Hidup Yang Meningkat? (The Rising Cost of Living in Malaysia:
More informationKajian Seramik Dagangan Di Sabah
Jurnal Arkeologi Malaysia April 2017, Vol. 30, No. 1, hlm. 25-37 ISSN 0128-0732 e-issn 2590-4302 Diterbitkan oleh Ikatan Ahli Arkeologi Malaysia Kajian Seramik Dagangan Di Sabah Nurulnatasha Azman, Jeffrey
More informationULUNG BUAYEH: TABURAN DAN REKA BENTUK BERDASARKAN KONTEKS ARKEOLOGI
ULUNG BUAYEH: TABURAN DAN REKA BENTUK BERDASARKAN KONTEKS ARKEOLOGI Jaswin Jelinus 1 Program Sejarah, Fakulti Kemanusiaan, Seni dan Warisan Universiti Malaysia Sabah winzzjas@yahoo.com Abstrak Masyarakat
More informationPencapaian Program Pemindahan Ilmu Tatacara Menyelamat Sewaktu Banjir Dan Kaedah Pemulihan Dalam Kalangan Komuniti Kuala Krai, Kelantan, Malaysia
JOURNAL OF TECHNO SOCIAL VOL. 10 NO. 1 (2018) 2600-7940 Universiti Tun Hussein Onn Malaysia Publisher s Office JTS http://penerbit.uthm.edu.my/ojs/index.php/jts Journal of Techno Social Pencapaian Program
More information9888889 1822 1155 51 9101103 USIM 694 51 01 5 5 ABSTRAK Objektif kajian adalah untuk mendedahkan agenda tersembunyi pentadbiran Amerika Syarikat dan peranan institusi perancangan strategi Amerika dalam
More informationIMPLIKASI PERUBAHAN PEMBANGUNAN BANDAR TERHADAP KESELAMATAN AWAM : KAJIAN KES DI BANDAR MUADZAM SHAH, PAHANG
IMPLIKASI PERUBAHAN PEMBANGUNAN BANDAR TERHADAP KESELAMATAN AWAM : KAJIAN KES DI BANDAR MUADZAM SHAH, PAHANG (The Implications Of Changes In The Urban Development To Public Safety: A Case Study In The
More informationJ\ Impacts of disturbance o~ fish communities in Sungat Pur, Terengganu I Annie Nums anak B1lly.
1100057875 Perpustakaan Sultanah Nur Zahirah (UMT) Un vers1t1 Malaysia Terengganu J\00057875. Impacts of disturbance o~ fish communities in Sungat Pur, Terengganu I Annie Nums anak B1lly. PERPUSTAKAAN
More informationBuletin UNIVERSITI TENAGA NASIONAL 21/2017
UNIVERSITI TENAGA NASIONAL 21/2017 UNITEN has been awarded Tier 5 SETARA-2017 rating (Excellent) in the 'Mature University Category at the Majlis Penarafan Universiti dan Kolej Universiti (SETARA) 2017.
More informationTHE ASSESSMENT OF BUILDING DEFECTS MAINTENANCE IN HOSPITAL BUILDING NORDIYANA BINTI AB.LLAH
THE ASSESSMENT OF BUILDING DEFECTS MAINTENANCE IN HOSPITAL BUILDING NORDIYANA BINTI AB.LLAH A thesis submitted in fulfillment of the requirements for the award of the degree of Bachelor of Civil Engineering
More informationRELIABILITY OF SAFETY PERFORMANCE INDICATOR: COMPLIANCE AND EFFECTIVENESS OF SAFETY PROGRAMS IN CONSTRUCTION SITE RAMES KUMAR SHANMUGAM
i RELIABILITY OF SAFETY PERFORMANCE INDICATOR: COMPLIANCE AND EFFECTIVENESS OF SAFETY PROGRAMS IN CONSTRUCTION SITE RAMES KUMAR SHANMUGAM A project report is submitted in partial fulfilment of the requirements
More informationSurvey on Perak and Selangor 3 messages
Kuasa Team Survey on Perak and Selangor 3 messages Kuasa Team To: jjerald@pd.jaring.my Fri, Apr 25, 2014 at 3:20 PM From Praba, Very interested in local goverment
More informationKEBOLEHTELAPAN TANAH LATERIT TERHADAP PENANAMAN RUMPUT VETIVER
KEBOLEHTELAPAN TANAH LATERIT TERHADAP PENANAMAN RUMPUT VETIVER Syaiful Nazli Bin Selamat Politeknik Sultan Abdul Halim Mu adzam Shah Email: syaifulnazli@yahoo.com Samsul Nizan Bin Mohd Ehsan Politeknik
More informationBinaan ringkas pengecas kapasitor bervoltan tinggi buatan sendiri bagi. sistem plasma fokus.
Binaan ringkas pengecas kapasitor bervoltan tinggi buatan sendiri bagi sistem plasma fokus. Abd. Halim Baijan, Azaman Ahmad, Rokiah Mohd Sabri, Siti A iasah Hashim, Mohd Rizal Md Chulan, Leo Kwee Wah,
More informationLaporan Aktiviti PI1M Kg Jepak
Laporan Aktiviti PI1M Kg Jepak The purpose of this document is to provide a guide on the type of information required in the reports for RDD s newsletter, annual report, and other publications. Tujuan
More informationPENERBIT UNIVERSITI MALAYSIA SABAH Kota Kinabalu Sabah Malaysia
PENERBIT UNIVERSITI MALAYSIA SABAH Kota Kinabalu Sabah Malaysia http://www.ums.edu.my 2014 Ahli Majlis Penerbitan Ilmiah Malaysia (MAPIM) Universiti Malaysia Sabah, 2014 All rights reserved. No part of
More informationSemua Staff, Doktor, Jururawat Dan semua Kakitangan Hospital dan, Jabatan Ortopedik
PPUKM 3.10.32/263/10 2 September 2017 Semua Staff, Doktor, Jururawat Dan semua Kakitangan Hospital dan, Jabatan Ortopedik JEMPUTAN MENYERTAI PROGRAM ORTHO RUN 2017 SAVE LIMBS, SAVE LIVES Dengan hormatnya
More informationSISTEM SOKONGAN PERANCANGAN (PSS): ANALISIS APLIKASI BAGI SEKTOR-SEKTOR TERPILIH
Jurnal Teknologi, 40(B) Jun. 2004: 41 66 Universiti Teknologi Malaysia SISTEM SOKONGAN PERANCANGAN (SSP) 41 SISTEM SOKONGAN PERANCANGAN (PSS): ANALISIS APLIKASI BAGI SEKTOR-SEKTOR TERPILIH TARMIJI MASRON
More informationMenganalisis pola dan arah aliran hujan di Negeri Sembilan menggunakan kaedah GIS poligon Thiessen dan kontur Isoyet
105 Menganalisis pola dan arah aliran hujan di Negeri Sembilan menggunakan kaedah GIS poligon Thiessen dan kontur Isoyet Shaharuddin Ahmad 1, Noorazuan Md. Hashim 1 1 School of Social, Development and
More informationDETERMINANT OF UTHM ACADEMIC STAFF S PREFERENCE ON CHOOSING HOSPITALS. MUHAMMAD IZZAT SYAHMI BIN ADZNAM
DETERMINANT OF UTHM ACADEMIC STAFF S PREFERENCE ON CHOOSING HOSPITALS. MUHAMMAD IZZAT SYAHMI BIN ADZNAM A thesis submitted in fulfillment of the requirement for the award of the Bachelor of Technology
More informationSains Malaysiana 36(2)(2007): LEE YOOK HENG, MANAFERRY MADHAN, PENNY SUMOK & LEE NYANTI CHUKONG
Sains na 36(2)(2007): 133-137 Pemonitoran Intensif Beberapa Nutrien dalam Sungai Sarawak di Kuching, Sarawak, (Intensive Monitoring of a Few Nutrients of the Sarawak River at Kuching, Sarawak, ) LEE YOOK
More informationCRITERIA FOR URBAN SPRAWL/ LAND USE EXPANSION (KRITERIA SERAKAN BANDAR/ SERAKAN GUNA TANAH)
VOT 78106 CRITERIA FOR URBAN SPRAWL/ LAND USE EXPANSION (KRITERIA SERAKAN BANDAR/ SERAKAN GUNA TANAH) PROF. DR. AHRIS YAAKUP PROF. MADYA DR. AHMAD NAZRI MUHAMAD LUDIN DR. FOZIAH JOHAR PN. NORDIDNI CHE
More informationTHE IMPACT OF THE FACEBOOK WEBSITE QUALITY ON USER S PERCEIVED ATTITUDE, INTENTION AND LOYALTY AMONG STUDENTS OF UTM TAMER ADEL SALEH ALAJRAMI
THE IMPACT OF THE FACEBOOK WEBSITE QUALITY ON USER S PERCEIVED ATTITUDE, INTENTION AND LOYALTY AMONG STUDENTS OF UTM TAMER ADEL SALEH ALAJRAMI A dissertation submitted in fulfillment of the requirements
More informationPENENTUAN NILAI KUALITI AIR SISA DI PASAR BESAR KUANTAN
PENENTUAN NILAI KUALITI AIR SISA DI PASAR BESAR KUANTAN Siti Salwa binti Mohamad Noor Politeknik Sultan Hj. Ahmad Shah (salwa.noor.poli@1govuc.gov.my) Nur Bazilah binti Ishak Politeknik Sultan Hj. Ahmad
More informationMenganalisis pola dan arah aliran hujan di Negeri Sembilan menggunakan kaedah GIS Poligon Thiessen dan Kontur Isoyet
Menganalisis pola dan arah aliran hujan di Negeri Sembilan menggunakan kaedah GIS Poligon Thiessen dan Kontur Isoyet SHAHARUDDIN AHMAD NOORAZUAN MD. HASHIM PUSAT PENGAJIAN SOSIAL, PEMBANGUNAN & PERSEKITARAN
More informationIMPAK AKTIVITI PEMBANGUNAN TERHADAP TREND KEKERAPAN DAN MAGNITUD BANJIR DI LEMBANGAN SUNGAI MENGGATAL, KOTA KINABALU, SABAH
IMPAK AKTIVITI PEMBANGUNAN TERHADAP TREND KEKERAPAN DAN MAGNITUD BANJIR DI LEMBANGAN SUNGAI MENGGATAL, KOTA KINABALU, SABAH Abstrak Adi Jafar, Mohammad Tahir Mapa & Nordin Sakke Fakulti Kemanusiaan, Seni
More informationA. MAKLUMAT PROJEK PROJECT INFORMATION
Perincian Perubahan Kelulusan Cadangan Pindaan/Tambahan Dokumen (CPD) bagi Skop Perkhidmatan Utaman untuk Kelulusan Mesyuarat Pengurusan Pejabat Timbalan Naib Canselor (Penyelidikan dan Inovasi) dan cadangan
More informationTHE EDGE KUALA LUMPUR RAT RACE 2018
THE EDGE KUALA LUMPUR RAT RACE 2018 ORGANISATION S PROJECT PROPOSAL Important Note: Financial assistance provided under The Edge Kuala Lumpur Rat Race is to be used only for education and/or training projects/programmes.
More informationAMALAN PEWARISAN TANAH ADAT BERDASARKAN UNDANG-UNDANG TANAH ADAT DI KALANGAN MASYARAKAT: KAJIAN DI NEGERI SEMBILAN 1
ISSN: 1985-7454 Volume 5 (khas), 2017 AMALAN PEWARISAN TANAH ADAT BERDASARKAN UNDANG-UNDANG TANAH ADAT DI KALANGAN MASYARAKAT: KAJIAN DI NEGERI SEMBILAN 1 Nabilah Yusof, Mohammad Zaharuddin Zakaria 2,
More informationDEBIT CARD USAGE CAMPAIGN II ( Campaign ) TERMS AND CONDITIONS Organizer and Eligibility
DEBIT CARD USAGE CAMPAIGN II ( Campaign ) TERMS AND CONDITIONS Organizer and Eligibility 1. This Campaign is organized by Bank Muamalat Malaysia Berhad BMMB (Organizer) (Company No. 6175-W). 2. This Campaign
More informationUniversiti Sains Islam Malaysia (USIM) Abstrak. Abstract
ISSN: 1985-7454 Volume 5 (khas), 2017 TAHAP AMALAN MASYARAKAT TERHADAP TANAH ADAT DAN UNDANG-UNDANG TANAH ADAT: KAJIAN DI NEGERI SEMBILAN (LEVEL OF PRACTICE IN CUSTOMARY LAND AND CUSTOMARY LAND REGULATION
More informationPENGARUH PEMBANGUNAN BANDAR TERHADAP PENYERTAAN SOSIAL PENDUDUK KAMPUNG BANDAR DI WILAYAH UTARA MALAYSIA
PENGARUH PEMBANGUNAN BANDAR TERHADAP PENYERTAAN SOSIAL PENDUDUK KAMPUNG BANDAR DI WILAYAH UTARA MALAYSIA Mohamad Shaharudin Samsurijan 1, Radin Firdaus Radin Badarudin 2, Paramjit Singh Jamir Singh 3,
More informationSEJARAH PERKEMBANGAN BEKALAN AIR DOMESTIK DI NEGERI KEDAH SEHINGGA TAHUN 1957
SEJARAH PERKEMBANGAN BEKALAN AIR DOMESTIK DI NEGERI KEDAH SEHINGGA TAHUN 1957 Mohd Firdaus Abdullah Arba iyah Mohd Noor Abstract Kedah is a state in northern peninsular Malaysia and is one of the oldest
More informationFAKULTI PERUBATAN DAN SAINS KESIHATAN JABATAN PEMAKANAN DAN DIETETIK SEMESTER 6, SESI 2016/2017 LAPORAN LATIHAN INDUSTRI
FAKULTI PERUBATAN DAN SAINS KESIHATAN JABATAN PEMAKANAN DAN DIETETIK SEMESTER 6, SESI 2016/2017 LAPORAN LATIHAN INDUSTRI NAMA NOR ALIA BINTI AHMAD SIRAJ NO MATRIK 180586 KURSUS AGENSI B. Sc. (PEMAKANAN
More informationEKOLOGI, HABITAT MANUSIA DAN PERUBAHAN PERSEKITARAN
EKOLOGI, HABITAT MANUSIA DAN PERUBAHAN PERSEKITARAN Prosiding Seminar Antarabangsa Ke 8 Ekologi, Habitat Manusia dan Perubahan Persekitaran Kampus Tuanku Abdul Halim Mu adzam Shah, Universiti Kebangsaan
More informationAPLIKASI PENJANA KUIZ MUDAH ALIH
APLIKASI PENJANA KUIZ MUDAH ALIH NUR FAEZA SUHAIMI NOORAZEAN MOHD ALI Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Proses pembelajaran tidak ketinggalan mengalami perubahan
More informationKNOWLEDGE TRANSFER PROGRAMME (KTP) LAPORAN KEMAJUAN BERKALA / PERIODIC PROGRESS REPORT
KNOWLEDGE TRANSFER PROGRAMME (KTP) LAPORAN KEMAJUAN BERKALA / PERIODIC PROGRESS REPORT NOTA : Jika terdapat sebarang perubahan seperti dalam borang asal, sila pohon kelulusan dari pihak Urusetia. NOTE
More informationmybalikpulau A Mapping & Interpretation Heritage Education Program for Young People
mybalikpulau A Mapping & Interpretation Heritage Education Program for Young People Heritage Education Program mybalikpulau Cultural Mapping Identifying cultural assets Social interactions that take place
More informationMEDIA SOSIAL INTERAKTIF ALUMNI FTSM
MEDIA SOSIAL INTERAKTIF ALUMNI FTSM MUHAMMAD ASYRAF ZULKAPLE AMIRAH ISMAIL Fakulti Teknologi & Sains Maklumat, Universiti Kebangsaan Malaysia ABSTRAK Alumni merujuk kepada bekas graduan sesebuah pusat
More informationADOPTION OF ELECTRONIC SCHEDULING TO REDUCE WAITING TIME IN THE HOSPITALS SITI KHAIRUNNISA BINTI BASRI
i ADOPTION OF ELECTRONIC SCHEDULING TO REDUCE WAITING TIME IN THE HOSPITALS SITI KHAIRUNNISA BINTI BASRI Report submitted in fulfilment of the requirement for the degree of Bachelor of Technology Management
More informationFAKTOR-FAKTOR PERLAKUAN PENGGUNA YANG MEMPENGARUHI PEMBELI DALAM MEMBUAT KEPUTUSAN PEMBELIAN HARTA TANAH KEDIAMAN KES KAJIAN : DAERAH MELAKA TENGAH
FAKTOR-FAKTOR PERLAKUAN PENGGUNA YANG MEMPENGARUHI PEMBELI DALAM MEMBUAT KEPUTUSAN PEMBELIAN HARTA TANAH KEDIAMAN KES KAJIAN : DAERAH MELAKA TENGAH RAZWIN NOOR BT RAZALI Laporan projek ini di kemukakan
More informationTHE CHALLENGES AND SUCCESS FACTORS IN TOURISM ENTREPRENEURSHIP: CASE STUDY OF ENTREPRENEURS AT JONKER STREET, MALACCA
THE CHALLENGES AND SUCCESS FACTORS IN TOURISM ENTREPRENEURSHIP: CASE STUDY OF ENTREPRENEURS AT JONKER STREET, MALACCA GOH MEI LING UNIVERSITI TEKNIKAL MALAYSIA MELAKA THE CHALLENGES AND SUCCESS FACTORS
More informationThe impact of waste disposal management on the water quality of rivers in Malaysia: Lessons from Pajam waste disposal sites, Negeri Sembilan
50 Impak pengurusan tapak pelupusan ke atas kualiti air sungai di Malaysia: Iktibar dari pengalaman tapak pelupusan Pajam dan Sungai Pajam, Negeri Sembilan Zaini Sakawi 1, Mohd Hairimi Mohd Ali 1, Katiman
More informationIMPAK AKTIVITI ANTROPOGEN DAN FAKTOR YANG BERKAITAN TERHADAP KUALITI AIR SUNGAI TROPIKA, SUNGAI PINANG, BALIK PULAU, PULAU PINANG
IMPAK AKTIVITI ANTROPOGEN DAN FAKTOR YANG BERKAITAN TERHADAP KUALITI AIR SUNGAI TROPIKA, SUNGAI PINANG, BALIK PULAU, PULAU PINANG NURUL RUHAYU BINTI MOHD ROSLI UNIVERSITI SAINS MALAYSIA 2011 IMPAK AKTIVITI
More informationDEBIT CARD USAGE CAMPAIGN II ( Campaign ) - STAFF TERMS AND CONDITIONS Organizer and Eligibility
DEBIT CARD USAGE CAMPAIGN II ( Campaign ) - STAFF TERMS AND CONDITIONS Organizer and Eligibility 1. This Campaign is organized by Bank Muamalat Malaysia Berhad BMMB (Organizer) (Company No. 6175-W). 2.
More informationSISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI DALAM PENENTUAN PEMELIHARAAN KAWASAN WARISAN KAJIAN KES: BANDAR TAIPING, PERAK ZALISSA BINTI ZAINI
SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI DALAM PENENTUAN PEMELIHARAAN KAWASAN WARISAN KAJIAN KES: BANDAR TAIPING, PERAK ZALISSA BINTI ZAINI Tesis ini dikemukakan sebagai memenuhi syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Sains
More informationPERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN
PANDUAN KURSUS ix DESKRIPSI PANDUAN KURSUS Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati dari awal hingga akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu anda memahami
More informationPENGUMUMAN TRAFIK MAKLUMAN TERKINI PELAN PENGURUSAN TRAFIK UNTUK PEMBINAAN MRT SSP SEPANJANG JALAN KUALA SELANGOR DAN LEBUHRAYA BARU PANTAI
PENGUMUMAN TRAFIK MAKLUMAN TERKINI PELAN PENGURUSAN TRAFIK UNTUK PEMBINAAN MRT SSP SEPANJANG JALAN KUALA SELANGOR DAN LEBUHRAYA BARU PANTAI 06 JULAI 2018 1. PENUTUPAN LORONG SECARA BERPERINGKAT DAN BERKALA
More informationPENGGUNAAN TANAH BAWAH TANAH BAGI MAKSUD PEMBANGUNAN DI KUALA LUMPUR ARFALIZA BINTI ARRIFIN
PENGGUNAAN TANAH BAWAH TANAH BAGI MAKSUD PEMBANGUNAN DI KUALA LUMPUR ARFALIZA BINTI ARRIFIN Laporan Projek ini dikemukakan sebagai memenuhi syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Sains (Pentadbiran dan Pembangunan
More informationAnalisis Tren Penyakit Denggi di Daerah Hulu Langat, Selangor
Analisis Tren Penyakit Denggi di Daerah Hulu Langat, Selangor ER AH CHOY, ASMAHANI ATAN, MAZRURA SAHANI, ROZITA HOD & HIDAYATULFATHI OTHMAN ABSTRAK Perubahan iklim memberi impak kepada kehidupan dan mengancam
More informationPemohonan: Program Gotong- Royong Mahabbah *Nama Penuh Program Laporan: Program Gotong- Royong Mahabbah *Nama Penuh Program
Standard Operating Procedure Permohonan Dana im4u Outreach Centre Berikut merupakan (SOP) im4u Outreach Centre bagi sebarang permohonan dana yang di kemukakan kepada pihak kami: Semasa Permohonan dibuat:
More informationPERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN
PANDUAN KURSUS xi DESKRIPSI PANDUAN KURSUS Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati daripada awal sehingga akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan membantu anda
More informationSistem Tagal: Pengurusan Biosfera Tradisional dalam Industri Pelancongan
Sistem Tagal: Pengurusan Biosfera Tradisional dalam Industri Pelancongan Jurry Foo@ Jurry Bt. F. Michael Program Geografi, Sekolah Sains Sosial, Universiti Malaysia Sabah, Beg berkunci 2073, 88999 Kota
More informationKonflik Hak Tanah Adat (Native Costumary Rights) Kampung Imahit Tenom, Sabah
Konflik Hak Tanah Adat (Native Costumary Rights) Kampung Imahit Tenom, Sabah Indigenous Land Rights Conflict (Native Costumary Rights) of Kampung Imahit, Tenom, Sabah Madeline Henry Luyan*, Gaim James
More informationFunctional Assessment Report Laporan Penilaian Fungsian
Functional Assessment Report Laporan Penilaian Fungsian IMPORTANT NOTE: This report assesses the need for assistance in Activities of Daily Living and is only for the purpose of application of specific
More informationPERBANDINGAN KOMPOSISI SPESIES IKAN DI KAWASAN AIR KERUB (BROWN WATER) DAN AIR IIITAM (BLACKWATER) DI BATANG O RANG, BALAI RINGIN, SERIAN
PERBANDINGAN KOMPOSISI SPESIES IKAN DI KAWASAN AIR KERUB (BROWN WATER) DAN AIR IIITAM (BLACKWATER) DI BATANG O RANG, BALAI RINGIN, SERIAN Anderson Jawi Ak. Esa QL 624 A541 2005 Sarjana Muda Sains dengan
More informationGEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS (GIS) MAPPING APPROACH IN THE STUDY OF IMPACT ON 2016 REDISTRICT IN THE PARLIAMENTARY OF SERDANG AND HULU LANGAT
Volume: 2 Issues: 6 [December, 2017] pp.182-204] International Journal of Law, Government and Communication eissn: 0128-1763 Journal website: www.ijgc.com GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS (GIS) MAPPING APPROACH
More informationAnalisis Metabolisma Bandar Menggunakan Teknik Material Flow Analysis (MFA) di Seremban. Sharif Shofirun Bin Sharif Ali (P85768)
Analisis Metabolisma Bandar Menggunakan Teknik Material Flow Analysis (MFA) di Seremban Sharif Shofirun Bin Sharif Ali (P85768) Kolej Undang Undang, Kerajaan dan Pengajian Antarabangsa (COLGIS), Universiti
More informationMEMORANDUM MENGHENTIKAN PROJEK PEMBINAAN KERETA KABEL DI BUKIT LARUT
GABUNGAN PERSATUAN-PERSATUAN PENGGUNA-PENGGUNA MALAYSIA MEMORANDUM MENGHENTIKAN PROJEK PEMBINAAN KERETA KABEL DI BUKIT LARUT Memorandum ini ditujukan kepada: Dato' Seri DiRaja Mohamad Tajol Rosli bin Ghazali
More information