APLIKASI KONSEP PAJAKAN DALAM PEMBANGUNAN TANAH WAKAF DI NEGERI KEDAH DARUL AMAN

Transcription

1 APLIKASI KONSEP PAJAKAN DALAM PEMBANGUNAN TANAH WAKAF DI NEGERI KEDAH DARUL AMAN Afiffudin Bin Mohammed Noor 1 Rusnadewi Binti Abdul Rashid 2 Rohayati Binti Hussin 3 Prof. Dr. Noor Inayah Binti Yaakub 4 ABSTRAK Peranan wakaf dalam meningkatkan ekonomi masyarakat hanya mampu direalisasikan melalui pembangunan harta wakaf. Tanpa strategi pembangunan yang baik, harta-harta wakaf akan terus terbiar dan tidak berkemampuan menghasilkan pulangan yang diharapkan. Menyedari masalah kekurangan dana bagi menggerakkan pembangunan sesebuah tanah wakaf, pihak Majlis Agama Islam Negeri telah mengambil inisiatif menggunapakai kaedah pajakan. Ini dilakukan terutama bagi hartanah yang dilihat mempunyai potensi yang baik dalam rangka penjanaan pendapatan yang lebih besar dan menguntungkan. Artikel ini bertujuan membincangkan tentang konsep pajakan yang dilaksanakan dalam pembangunan tanah wakaf di Negeri Kedah Darul Aman. Secara umumnya, penulisan ini berasaskan kepada kajian lapangan dengan mengumpul data berkenaan pembangunan tanah wakaf menerusi kaedah pajakan di Majlis Agama Islanm Negeri Kedah (MAIK). Seterusnya, perbincangan mengenai konsep pajakan dalam Islam akan dibuat. Peruntukan undang-undang dari aspek syariah dan sivil juga akan dikupas bagi memberi pendedahan terperinci tentang aplikasi pajakan tanah wakaf khususnya di negeri Kedah dan umumnya di negara ini. Hasil perbincangan mendapati bahawa mekanisme pajakan tanah memberi potensi yang baik untuk pembangunan tanah wakaf serta penjanaan pendapatan bagi mengurus dan menyelenggara tanah-tanah wakaf. Secara rumusannya, pematuhan kepada perundangan syariah dan sivil amat perlu bagi memastikan keesahan pajakan yang dibuat serta bagi memberikan perlindungan kepada kedua-dua pihak. Kata Kunci: Tanah wakaf, pajakan, Majlis Agama Islam Kedah (MAIK) 1 Calon Doktor Falsafah, Akademi Pengajian Islam Kontemporari (ACIS), Universiti Teknologi MARA, Shah Alam Selangor. 2 Dr, Pensyarah Kanan, Fakulti Undang-undang, Universiti Teknologi MARA, Perlis. 3 Calon Doktor Falsafah, Fakulti Undang-Undang, Universiti Teknologi MARA (UiTM), Shah Alam Selangor. 4 Professor, Pusat Kebijkasanaan Sejagat, Universiti Islam Malaysia (UIM), Cyberjaya Selangor. 1

2 1. PENDAHULUAN Pada masa kini, terdapat beribu ekar tanah wakaf yang tidak aktif di seluruh negara. Sehingga kini Malaysia mempunyai 4,488 hektar tanah wakaf yang terdiri daripada tanah wakaf am milik MAIN melibatkan Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak (Kosmo, 25 Mei 2015). Tanah wakaf yang selama ini kebanyakannya dibangunkan secara tradisional perlu diberikan nafas baru. Dalam Rancangan Malaysia Kesembilan (RMK-9) dan juga Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK-10), kerajaan telah memperuntukkan dana bagi tujuan ini iaitu Program Pembangunan Harta Wakaf yang mempertanggungjawabkan Jabatan Zakat, Wakaf dan Haji (JAWHAR) serta Majlis Agama Islam Negeri (MAIN) sebagai pemegang amanah (mutawalli). Justeru itu, MAIN perlu berperanan dan bertindak lebih proaktif untuk menjana hasil yang lebih produktif. Namun demikian, tidak dapat dinafikan bahawa kekurangan dana telah menjadi salah satu kekangan yang kronik dan berpanjangan jika tidak cuba diatasi. Justeru itu, Majlis Agama Islam Negeri Kedah (MAIK) telah mengambil pendekatan mengaplikasikan kaedah pajakan sebagai salah satu alternatif bagi merungkai belenggu tersebut. Melalui konsep itu MAIK akan memajak harta yang telah dibina oleh pemaju kepada pembeli dengan kadar sewa bagi tempoh masa tertentu. Hakmilik harta masih kekal di tangan MAIK dan hanya manfaat yang dipindahkan. Selain daripada untuk tujuan pembangunan, sumber kewangan juga amat diperlukan bagi tujuan pengurusan dan penyelenggaraan harta wakaf bagi memastikan kesinambungan manfaat. Abul Hassan dan Mohammad Abdus Shahid (2010) berpendapat bahawa kebanyakan harta wakaf yang baik dan berpotensi di negara ini tidak dijaga dan diuruskan dengan sempurna. Oleh yang demikian, sumber dana perlu diwujudkan dalam usaha menambah baik pengurusan harta wakaf sedia ada dan akan datang (Abd Ghafar Ismail & Noraziah Che Arshad, 2009; Abdul Halim Ramli, 2005). 2. HUKUM DAN FATWA MENGENAI PAJAKAN TANAH WAKAF 2

3 Menurut para fuqaha, pajakan harta wakaf merupakan jenis penyewaan dalam tempoh yang panjang yang dilaksanakan sama ada ketika terdapat keperluan yang mendesak ataupun bagi menjaga kepentingan sesuatu harta wakaf. Ia ditakrifkan dengan pajakan kerana akad penyewaan tersebut mengekalkan harta wakaf khususnya di bawah milik penyewa untuk dilaksanakan sesuatu pembangunan atau pertanian selagi mana pihak penyewa membayar sewaan mengikut kadar sewaan semasa. Namun bagi sesuatu harta wakaf khususnya tanah yang ingin dipajak, ia mestilah dilaksanakan berpandukan kepada pandangan fuqaha sama ada dari sudut keadaan tanah wakaf dan juga tujuan pajakan tanah wakaf tersebut. Fuqaha mengharuskan pelaksanaan pajakan terhadap sesuatu tanah wakaf dalam dua keadaan iaitu: 5 1. Pajak tanah wakaf apabila berlaku keperluan yang mendesak atau darurat. Sekiranya sesuatu harta wakaf telah musnah dan tidak dapat diambil manfaat daripadanya atau tanah wakaf tersebut tidak lagi ekonomik dan tiada sesiapa yang mahu menyewa bagi membangunkannya atau menguruskannya dan juga tidak dapat diistibdalkan, maka harta wakaf tersebut boleh dipajak dengan kadar sewaan semasa. Begitu juga hukumnya sekiranya perkaraperkara tersebut berlaku ke atas tanah wakaf. Dalam situasi seperti ini fuqaha berpendapat bahawa kaedah pajakan perlu dilaksanakan. Hal ini kerana pajakan merupakan peluang terakhir bagi mengembalikan manfaat harta wakaf yang telah hilang. Walaupun manfaat yang diperolehi daripada pelaksanaan pajakan tersebut terlalu sedikit, ianya lebih baik daripada tiada manfaat langsung. Hujah ini berdasarkan kepada kaedah fiqh iaitu : كله يترك كله ل يدرك وما ل Apa yang tidak dapat dicapai secara menyeluruh, maka jangan tinggal kesemuanya. Walau bagaimanapun, pihak nazir (pengurus atau pentadbir) perlulah mendapat keizinan daripada qadi terlebih dahulu sebelum melaksanakan pajakan ke atas tanah wakaf tersebut. 5 Ahmad Ibrahim, 1938M/1357H, Ahkam al-wakaf wa al-mawarith, hlm, 145, Cetakan Kedua, Jamiah a-misriyyah. 3

4 2. Pajak demi menjaga kepentingan harta wakaf dan juga kemaslahatan penyewa harta wakaf walaupun bukan dalam keadaan yang mendesak. Dalam situasi yang kedua ini, sekiranya pihak nazir telah menyewakan sesuatu tanah wakaf untuk dilaksanakan pembangunan atau pertanian yang mana tempoh sewaan tersebut telah ditetapkan dan dilaksanakan dengan akad dan syarat-syarat yang sah, maka apabila tempoh sewaan tersebut tamat pihak nazir boleh mengutamakan untuk menyewakan tanah tersebut kepada penyewa yang sama selagi mana penyewa tidak merosakan harta wakaf dan tidak melakukan perkara maksiat melibatkan harta wakaf tersebut. Sekiranya penyewa tersebut meninggal dunia maka warisnya berhak untuk meneruskan sewaan ke atas tanah wakaf tersebut sekiranya dia kehendaki. Walau bagaimanapun, kadar bayaran sewaan bagi tanah wakaf yang dipajak tersebut tidaklah kekal dalam satu keadaan sahaja bahkan ia berubah mengikut perubahan keadaan semasa. Hal ini kerana kenaikan kadar sewaan itu adalah disebabkan oleh permintaan yang tinggi oleh orang ramai dan kenaikan nilai hartanah. Adapun dalam situasi yang kedua ini, ada pendapat yang menyatakan bahawa penyewa yang menyewa tanah pajakan tidak berkelayakan untuk memiliki hakmilik kekal sepanjang tempoh pajakan melainkan setelah dia melaksanakan salah satu daripada dua perkara iaitu sama ada melakukan sesuatu pembinaan atau melakukan pertanian. Sekiranya pihak penyewa itu tidak melaksanakan apa-apa aktiviti ke atas tanah tersebut sehingga tamat tempoh sewaan yang dijanjikan atau penyewa meninggal dunia sebelum tamat tempoh pajakan, maka waris dan kaum kerabatnya tidak berhak ke atas tanah wakaf tersebut. Oleh itu berdasarkan situasi ini, maka harus bagi pihak nazir untuk menyewakan tanah wakaf tersebut kepada pihak lain. Sebaliknya sekiranya sesuatu bangunan yang dibina oleh pihak penyewa telah roboh atau tanam-tanaman yang diusahakan telah musnah serta tempoh pajakan telah tamat maka dalam hal ini terdapat dua pendapat yang berbeza dikalangan fuqaha: Pertama: Penyewa tanah wakaf tersebut atau warisnya sudah tiada hak untuk membangunkan kembali binaan tersebut atau bercucuk tanam semula kerana hak untuk melakukan perkara tersebut telah luput. 4

5 Kedua: Pihak penyewa atau waris dan kaum kerabatnya masih berhak untuk membangunkan binaan atau bercucuk tanam selagi mana pihak penyewa masih membayar sewaan ke atas tanah wakaf tersebut dengan syarat penyewa atau warisnya mestilah membangunkan kembali tanah wakaf itu dengan pembangunan atau tanaman. Namun seandainya pihak penyewa tidak memperdulikan tanah wakaf tersebut sehingga tamat tempoh pajakan atau dia meninggal dunia, maka fuqaha mengatakan bahawa hukumnya kembali kepada pandangan yang pertama. Selain daripada pandangan fuqaha yang mengharuskan pelaksanaan pajakan ke atas sesuatu tanah wakaf, pihak Jawatankuasa Fatwa Negeri Kedah juga turut membincangkan tentang pelaksanaan pajakan ke atas tanah wakaf di negeri Kedah bagi tujuan pembangunan. Hal ini kerana di negeri Kedah masih terdapat banyak tanah-tanah wakaf yang belum dibangunkan sama ada disebabkan oleh kekurangan dana, lokasinya yang tidak strategik serta tanah wakaf yang tidak produktif. Jawatankuasa Fatwa telah mengambil keputusan bahawa harus bagi nazir wakaf iaitu MAIK membangunkan dan memajukan tanah-tanah wakaf melalui cara pajakan bagi tanah-tanah wakaf yang terbengkalai yang tidak mendatangkan apa-apa hasil dan manfaat supaya dapat berfungsi dengan menghasilkan faedah yang maksima kepada pihak penerima wakaf dan juga di atas tujuan membangunkan tanah-tanah wakaf yang sekalipun hidup tetapi tidak mendatangkan hasil yang sewajarnya kepada pihak-pihak penerima wakaf. Namun pajakan khusus bagi pembangunan tertentu seperti projek perumahan, beberapa unit rumah kediaman atau rumah kedai hendaklah dikhaskan untuk disewa yang mana hasil dan pendapatan daripadanya disalurkan kembali kepada pihak penerima wakaf yang berhak ke atas tanah yang telah dipajak tersebut dan Majlis boleh mensyaratkan unit-unit rumah kediaman atau rumah kedai itu sebagai wakaf khas kepada pihak penerima wakaf dan Majlis dengan budi bicaranya yang adil boleh menentukan kadar unit-unit rumah yang dikehendakinya. Selain itu Majlis hendaklah melantik sebuah jawatankuasa yang dinamakan jawatankuasa syari yyah yang terdiri dari beberapa orang yang arif dalam hukum-hukum syarak, perundangan dan sosio-ekonomi yang tidak mempunyai apa-apa kepentingan dalam projek pembangunan tanah wakaf tersebut dengan dipengerusikan oleh qadi besar atau qadi bagi pihaknya untuk tujuan mengawas kerja-kerja pemajakan, 5

6 pembelian tanah, penentuan kadar dan jenis unit-unit rumah dan mengesyorkan kepada Majlis cara-cara yang paling baik dan paling berkesan kepada wakaf. Sekiranya tanah wakaf yang ingin dipajak itu merupakan wakaf zuriat yang dikhaskan oleh pewakaf kepada anak cucunya maka Majlis hendaklah mendapat persetujuan ahli waris yang berhak sebelum memajukan tanah-tanah wakaf tersebut dan Majlis juga hendaklah terlebih dahulu mendapatkan perkenan Ke Bawah Duli Yang Maha Mulia Tuanku Sultan Kedah Darul Aman PERUNTUKAN UNDANG-UNDANG TERHADAP PAJAKAN TANAH DI MALAYSIA 3.1 Kanun Tanah Negara Selain daripada pandangan para fuqaha yang membenarkan pelaksanaan pajakan terhadap sesuatu harta, undang-undang di Malaysia juga telah membenarkan serta telah memperuntukkan pelaksanaan pajakan tersebut. Peruntukan yang termaktub dalam Akta 56 tahun 1965 Kanun Tanah Negara (KTN) tersebut secara jelas tidak mengkecualikan tanah-tanah wakaf daripada terlibat dengan aktiviti pajakan seperti tanah-tanah lain di Malaysia. Oleh yang demikian, tanahtanah wakaf yang telah didaftarkan di atas nama MAIK boleh dipajak selaras dengan peruntukan yang dihadkan dalam akta tersebut sekiranya didapati terdapat kepentingan dalam pembangunan tanah wakaf dan juga kepada pihak penerima wakaf tersebut. Pajakan perlu dibuat menerusi prosedur statutori seperti yang telah diperuntukkan di bawah KTN. Ia mesti dibuat kepada seseorang atau sesuatu badan bagi maksud seksyen 43 KTN iaitu orang atau badan kepada siapa tanah boleh dilupuskan. Ia tidak boleh diberikan kepada dua atau lebih orang atau badan kecuali jika bertindak sebagai pemegang amanah atau wakilnya. 7 6 Fail Majlis Agama Islam Negeri Kedah Seksyen 225 (2) KTN 6

7 Berdasarkan kepada KTN, terdapat peruntukan dalam seksyen 221 yang menjelaskan bahawa tuanpunya tanah berkuasa untuk mempajak tanah miliknya bagi tempoh melebihi tiga tahun. Peruntukan tersebut menyatakan bahawa: 8 (1) Tertakluk kepada peruntukan-peruntukan seksyen 225 dan 226, tuanpunya mana-mana tanah berimilik bolehlah memberi pajakan seluruh atau mana-mana bahagian dari tanah itu selaras dengan menurut peruntukan-peruntukan berikut seksyen ini. (2) Tiap-tiap pajakan yang diberi menurut seksyen ini hendaklah bagi satu tempoh yang melebihi tiga tahun. (3) Tempoh maksimum untuk mana-mana pajakan boleh diberi sedemikian hendaklah selama: (a) (b) Sembilan puluh sembilan tahun jika ia berkait dengan seluruh mana-mana tanah berimilik, dan Tiga puluh tahun jika ia berkait dengan sebahagian sahaja dari tempoh itu. Tempoh pajakan perlu melebihi 3 tahun tetapi tidak boleh melebihi 99 tahun bagi maksud pajakan seluruh tanah dan 30 tahun bagi pajakan sebahagian tanah. Walau bagaimanapun, pajakan boleh ditamatkan sebelum cukup tempoh atau dilanjutkan jika terdapat opsyen. 9 Di dalam situasi tiada opsyen dibuat, jika penerima pajakan memegang pajakan melebihi tempoh pajakan yang dijanjikan, pemilik tanah boleh mengambil tindakan mengambil semula pemilikan kepentingan tanah tersebut Sesuatu pajakan boleh dibuat melauli perjanjian lisan atau bertulis. Walau bagaimanapun, ia hanya akan berkuatkuasa selepas proses pendaftaran dibuat di dalam Borang 15A 10 atau dalam kes pajakan kecil, di dalam Borang 15B. 11 Jika sesuatu pajakan tidak didaftarkan, ia akan menyebabkan kegagalan kepada penyerahan kepentingan kepada penerima pajakan. Ini bermakna pajakan tersebut akan menjadi batal Akta 56/1965, Kanun Tanah Negara Seksyen 228 (1) KTN 10 Seksyen 221 (4) KTN 11 Seksyen 222 (4) KTN 12 Seksyen 227 KTN 7

8 Segala hak dan tanggungjawab tuanpunya tanah dan penerima pajakan digariskan dalam perjanjian pajakan yang telah dipersetujui oleh kedua-dua pihak. Walau bagaimanapun, dalam situasi ketiadaan perjanjian pajakan, undang-undang akan terpakai secara automatik. Perjanjian yang tersirat dalam semua pajakan dan pajakan kecil adalah merangkumi perka tentang pembayaran sewa, menjagabaiki harta pajakan, hak memasuki harta pajakan, larangan memindahmilik dan menggadai pajakan tanpa keizinan serta penamatan pajakan. 13 Kedua-dua pihak yang membuat perjanjian boleh memilih untuk membuat perjanjian mereka sendiri. Pihakpihak tersebut juga mempunyai pilihan untuk memasukkan terma-terma perjanjian sepertimana yang telah diperuntukkan dalam Jadual Keenam KTN di dalam perjanjian pajakan mereka (Teo Keang Sood dan Khaw lake Tee, 1988). 3.2 Manual Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji (JAWHAR) Selaras usaha memajukan wakaf di Malaysia, pihak JAWHAR telah mengeluarkan manual pengurusan tanah-tanah wakaf sebagai panduan. Di dalam manual tersebut, proses sewaan jangka panjang/pajakan tanah wakaf merangkumi penerimaan, laporan, penilaian dan kertas kerja bagi cadangan sewaan jangka panjang/pajakan tanah wakaf akan melalui proses berikut: i. Pengurus Wakaf menerima permohonan/surat rasmi/ kertas kerja cadangan memajak ii. iii. iv. tanah wakaf daripada pihak pemaju. Pengurus Wakaf menguruskan perundingan/perbincangan dengan pihak pemaju yang berkaitan. Pengurus Wakaf menguruskan lawatan bersama pemaju ke tanah wakaf berkaitan. Pengurus Wakaf membuat penilaian ke atas permohonan dengan agensi luar seperti JPPH. v. Pengurus Wakaf menyediakan laporan dan kertas cadangan untuk dibentang kepada Mesyuarat MAIN berserta maklumat berikut bagi mendapat persetujuan pajakan ke atas tanah wakaf berkaitan: a. Maklumat topografi tanah; b. Profil Pemaju; c. Gambar lokasi/tapak tanah; dan d. Kertas Cadangan Pembangunan 13 Seksyen KTN 8

9 vi. vii. viii. ix. Pengurus Wakaf memaklumkan keputusan kepada pemaju yang berjaya berserta dengan surat tawaran pajakan. Pengurus Wakaf menerima jawapan dan maklumbalas dalam tempoh 14 hari daripada tarikh tawaran. Pengurus Wakaf menguruskan penyediaan Surat Perjanjian Pajakan. Pengurus Wakaf menyemak Surat Perjanjian bagi mempastikan maklumat lengkap dan betul. x. Pengurus Wakaf menyempurnakan perjanjian pajakan antara pemaju dan MAIN. xi. Pengurus Wakaf menyerahkan satu salinan surat perjanjian pajakan kepada pemaju dan xii. peguam. Pengurus Wakaf memfailkan Surat Perjanjian. Bagi Proses Penamatan Pajakan Premis/Tanah Wakaf yang perlu diambil oleh MAIN bagi menamatkan pajakan premis/tanah wakaf pula ialah: i. Pengurus Wakaf mengenal pasti keperluan untuk menamatkan pajakan premis/tanah wakaf atas sebab-sebab seperti yang berikut: Luput tempoh pajakan. Pajakan ditamatkan oleh MAIN/pemajak. Pajakan melanggar syarat perjanjian pemajak. Pajakan menyerah balik milikan kosong kepada MAIN. ii. Pengurus Wakaf menyemak maklumat keperluan penamatan sama ada melalui proses penguatkuasaan/luput tempoh perjanjian/serah balik. iii. Pengurus Wakaf menyediakan notis penamatan perjanjian penyewaan (3 bulan sebelum tarikh tamat tempoh) dengan mengambilkira butiran seperti berikut: Tarikh tamat tempoh perjanjian. Jumlah tunggakan pajakan. iv. Pengurus Wakaf menyemak kandungan notis yang disediakan bagi mempastikan ianya menepati prosedur penamatan selaras dengan syarat-syarat perjanjian. v. Pengurus Wakaf menyerahkan notis penamatan bertulis kepada pemajak. vi. Pengurus Wakaf mempastikan notis penamatan pajakan dipatuhi mengikut perjanjian. vii. Pengurus Wakaf membuat pemeriksaan ke atas tanah berkenaan bagi mempastikan ianya telah dikosongkan dan berkeadaan baik. viii. Pengurus Wakaf mengembalikan deposit kepada pemajak jika tiada tunggakan pajakan atau kecacatan kepada premis/ tanah berkenaan. ix. Pengurus Wakaf membuat penyelarasan akaun dan tamatkan akaun pajakan berkenaan. 3.3 Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam (Kedah Darul Aman)

10 Pengurusan wakaf di Negeri Kedah dilaksanakan berdasarkan Enakmen Pentadbiran Undang Undang Islam (Kedah Darul Aman) MAIK merupakan pemegang amah tunggal bagi menguruskan harta-harta wakaf sama ada wakaf am atau wakaf khas 14. Dengan pengwujudan Enakmen ini semua harta-harta wakaf tak alih seperti tanah, rumah, bangunan dan lain-lain yang mempunyai dokumen hakmilik didaftarkan di atas nama MAIK. Pentadbiran Majlis melalui Bahagian wakaf dipertanggungjawabkan untuk mengurus, mentadbir serta membangunkan harta-harta wakaf di negeri Kedah mengikut tujuan wakaf yang telah ditetapkan dan selaras dengan hukum syarak. Bahagian Pembangunan Hartanah telah diwujudkan di MAIK untuk memperkasakan lagi tanggungjawab MAIK sebagai pemegang amanah tunggal harta wakaf. Bahagian ini berperanan dalam mengurus, membangun dan menyelenggara harta-harta tersebut agar dapat memberikan pulangan dan manfaat kepada umat Islam di negeri ini. Permohonan mewujudkan Bahagian Pembangunan Hartanah telah dibuat melalui Kertas Kerja Pengstrukturan Semula MAIK yang telah dihantar kepada JPA pada 17 Disember Mesyuarat Jawatankuasa Pentadbiran Am dan Kewangan Bil 3/2010 pada 23 November 2010 telah meluluskan pengwujudan Bahagian Pembangunan Hartanah dengan pengambilan 3 jawatan sementara iaitu Pegawai Pembangunan Hartanah (N41) dan 2 jawatan Pembantu Tadbir Perkeranian/ Operasi (N17) pada tahun Beberapa objektif diwujudkan untuk memastikan bahagian ini berjalan lancar. Berikut adalah objektif-objektif bahagian ini: 1. Merancang pembangunan hartanah di Majlis supaya mendatangkan pulangan hasil kepada Majlis secara optimum dan efektif bagi membantu meningkatkan ekonomi kepada Majlis dan umat Islam di Negeri Kedah. 2. Melaksanakan segala bentuk pembangunan fizikal untuk Majlis. 3. Mengurus selia projek-projek pembangunan yang dilaksanakan supaya ianya dapat memenuhi kehendak Majlis selaras dengan hukum syarak. 4. Menyelenggara pembangunan hartanah Majlis bagi memastikan pembangunan sedia ada berada dalam keadaan yang sempurna dan ekonomik. Selain daripada itu, Bahagian Pembangunan Hartanah ini juga berfungsi untuk: 14 Seksyen 52 Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam (Kedah Darul Aman)

11 1. Membuat kajian kemungkinan dan analisa sebelum sesuatu pembangunan hartanah MAIK dilaksanakan. 2. Mentadbir dan mengurus projek-projek pembangunan hartanah Majlis supaya berada dalam keadaan baik dan memanfaatkan hartanah MAIK. 3. Memantau dan mengawasi pelaksanaan projek pembangunan Majlis yang sedang berjalan. 4. Memastikan penyelenggaraan hartanah MAIK secara terancang, sistematik dan selamat. Berdasarkan objektif-objektif dan fungsi yang diwujudkan di bahagian ini, ia jelas menunjukkan bahawa membangunkan tanah wakaf menjadi agenda utama bahagian ini. Setiap pembangunan yang dirancang perlu lebih teliti dan penuh tanggungjawab kerana hartanah wakaf merupakan amanah umat Islam. Oleh itu, bagi merealisasikan objektif- objektif dan fungsi bahagian ini, mereka perlu bekerjasama dengan institusi wakaf dan pemaju hartanah supaya pembangunan dapat dirancang dan dilaksanakan dengan lebih efektif. Pembangunan hartanah wakaf melalui konsep pajakan merupakan salah satu alternatif terbaik supaya tanah wakaf dapat dibangunkan. Secara teorinya tidak ada seksyen di dalam Enakmen menyatakan mengenai konsep pajakan tanah wakaf.tetapi, secara praktikalnya konsep pajakan telah diamalkan oleh MAIK dengan memajakkan beberap lot tanah wakaf kepada pemaju untuk di majukan dan terbukti memberi keuntungan kepada MAIK. Dalam usaha untuk membangunkan hartanah wakaf, beberapa syarat- syarat telah ditetapkan oleh MAIK kepada pihak pemaju. Antara syarat-syarat yang ditetapkan adalah seperti berikut: 1. Tanah tidak boleh digadaikan untuk tujuan mendapatkan sumber kewangan 2. Pihak Pemaju tidak oleh pajak /gadai keatas tanah tersebut untuk tujuan mendapatkan kemudaha kredit. 3. Pemaju mestilah mempunyai keupayaan dan sumber kewangan syarikat yang kukuh dan dikehendaki mengemukakan surat jaminan daripada Bank. 4. Pemaju boleh menawarkan harga pajakan tanah dengan yang boleh dipersetujui oleh Majlis untuk selama 99 tahun dengan syarat-syarat dan terma-terma yang dipersetujui bersama. 5. Pemaju dikehendaki mengemukakan penyata Akaun Kewangan Syarikat yang lengkap, terkini dan telah diaudit. 6. Urusan mengeluarkan setinggan dan penduduk yang sedang mendiami tanah tersebut adalah dibawah urusan dan tanggungjawab Pemaju keseluruhannya. 11

12 7. Segala urusan pelan dan lain-lain perkara yang memerlukan kelulusan pihak berkuasa tempatan hendaklah diuruskan oleh pemaju. 8. Pemaju mestilah syarikat kepunyaan Bumiputera. 9. Pemaju hendaklah membuat pajakan kecil rumah/ kedai tersebut kepada orang Melayu 10. Pemaju hendaklah meletakkan jangkamasa siap projek. 11. Lain-lain tawaran tambahan untuk kepentingan kepada Majlis. 12. Pemaju hendaklah memberi tempoh pembayaran yang jelas. 13. Pemaju hendaklah memberi jaminan Bank. 14. Lain-lain syarat yang akan dirundingkan kemudian. 4. PEMBANGUNAN TANAH WAKAF MENERUSI KONSEP PAJAKAN DI NEGERI KEDAH DARUL AMAN Pajakan merupakan salah satu mekanisme untuk membangunkan tanah wakaf serta menjana pendapatan. Ia dapat dilakukan melalui kerjasama antara pemegang amanah atau nazir dan institusi kewangan atau pemaju. Dalam kerjasama tersebut, pihak pemegang amanah atau nazir akan memberikan kelulusan kepada pihak institusi kewangan ataupun pemaju bagi memajukan tanah wakaf tersebut. Antara jenis pembinaan yang dibuat ke atas tanah wakaf ialah seperti sekolah, rumah, hospital, masjid, kompleks perniagaan dan sebagainya. Apabila pembangunan telah siap, pihak pemegang amanah atau nazir akan memajak bangunan tersebut kepada orang ramai atau pihak tertentu bagi satu tempoh yang panjang, iaitu pada kebiasaannya untuk 99 tahun. Hasil pajakan tersebut akan digunakan untuk membayar harga pembangunan yang telah dibuat oleh pihak institusi kewangan atau pemaju dan selebihnya akan digunakan sebagai hasil pembangunan untuk manfaat wakaf tersebut. Sebaik sahaja tempoh pajakan tersebut tamat, hakmilik bangunan tersebut akan kembali kepada pemegang amanah atau nazir. Ini adalah kerana pajakan 99 tahun tersebut hanyalah memberikan manfaat kepada penerima pajakan dan bukannya hakmilik. Di Negeri Kedah terdapat beberapa lot tanah wakaf yang telah dibangunkan dengan kaedah pajakan oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah melalui seksyen 221 Akta 56 tahun 1965 Kanun Tanah Negara. Pembangunan tersebut dapat dilihat seperti berikut: Fail Majlis Agama Islam Negeri Kedah

13 i. Tanah wakaf Lot 871 yang terletak di Mukim Bandar Alor Setar, Daerah Kota Setar. Tanah wakaf ini berkeluasan 2r 94j 40kp bersamaan hektar yang merupakan wakaf khas anak cucu Che Morad bin Ibrahim. Tanah wakaf tersebut telah dipajak oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah dengan tempoh 99 tahun bagi membangunkan sebuah komplek perniagaan yang diberi nama Pasaraya Sentosa. Dengan pelaksanaan tersebut pihak Majlis Agama Islam Negeri Kedah telah memperoleh hasil sebanyak RM 4, Daripada jumlah ini, sebanyak RM 900, telah diagihkan kepada anak cucu Che Morad yang merupakan pihak penerima wakaf tersebut manakala bakinya sebanyak RM telah dilaburkan oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah. Daripada hasil pelaburan tersebut, sebanyak 15% akan menjadi milik Majlis Agama Islam Negeri Kedah selaku pemegang amanah harta wakaf berdasarkan kepada peruntukan dalam seksyen 55 (3) enakmen pentadbiran undang-undang Islam Kedah manakala bakinya akan diagihkan kepada anakcucu Che Morad bin Ibrahim selaku pihak penerima wakaf pada setiap tahun. ii. Tanah wakaf Lot 227 yang terletak Mukim Kota Setar, Daerah Kota Setar. Tanah wakaf tersebut berkeluasan 10r 156j 40kp bersamaan hektar yang merupakan Wakaf Taaliq Hajah Zainab binti Harun dan Hajah Azizah binti Abdul Salem. Tanah wakaf tersebut telah dibangunkan dengan pelaksanaan projek perumahan dengan tempoh pajakan selama 99 tahun. Hasil yang telah diperolehi daripada pelaksanaan pajakan ini adalah sebanyak RM 975, Daripada hasil ini Majlis Agama Islam Negeri Kedah telah mengambil langkah untuk memperluaskan lagi perwakafan tersebut dengan membuat pengambilan tanah di Lot 3335 GM 442 Mukim Teloi Kiri untuk dijadikan tanah perkuburan. Pampasan yang telah diberikan oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah kepada pemilik tanah tersebut ialah sebanyak RM 119, Selain itu, sebanyak RM 264, telah digunakan untuk membeli tanah bagi tapak tambahan Sekolah Rendah Islam Darulaman (SRIDA) di Lot 5801 GM 2092, Lot 725 GM 1813 dan Lot 5802 GM 2093 Mukim Pengkalan Kundor. Seterusnya Majlis Agama Islam Negeri 17 Majlis boleh mengenakan apa-apa bayaran atas kadar yang ditentukan oleh Majlis bagi pengurusan wakaf khas dan bayaran itu hendaklah ditolak daripada pendapatan wakaf khas tersebut dan dikreditkan kepada Majlis sebagai hasil. 13

14 Kedah telah membeli sebidang tanah di Lot 1336 GM 1730 Mukim Padang Lalang. Tanah tersebut dijadikan tempat letak kenderaan bagi para pengguna masjid Padang Lalang. Pembelian tersebut dilakukan secara perkongsian antara Majlis Agama Islam Negeri Kedah dengan pihak masjid Padang Lalang yang mana sebanyak RM 100, dikeluarkan oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah manakala RM 88, dikeluarkan oleh pihak masjid tersebut. iii. Tanah wakaf Lot 260 yang terletak Daerah Kuala Muda. Tanah wakaf tersebut berkeluasan 12r 303j 40kp bersamaan hektar yang diwakafkan khas untuk manfaat Sekolah Agama Saadatuddaroin yang bertempat di Merbok. Tanah tersebut telah dipajak oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah dengan tempoh 99 tahun bagi tujuan pembangunan kompleks perniagaan. Setakat ini hasil yang telah diperolehi oleh Majlis Agama Islam Negeri Kedah daripada pelaksanaan pajakan tersebut adalah sebanyak RM 1, Daripada hasil tersebut Majlis Agama Islam Negeri Kedah telah menggunakan sebanyak RM 479, bagi membayar pampasan terhadap pengambilan tanah di Lot 1004 GM 935 Mukim Merbok yang berkeluasan 13r 335j untuk melaksanakan pembesaran Sekolah Agama Saadatuddaroin yang merupakan pihak penerima wakaf tersebut. Selain itu Sebanyak RM 600, pula telah diberikan kepada pihak sekolah bagi tujuan pembinaan sebuah surau di sekolah tersebut manakala keseluruhan bakinya telah diserahkan kepada pihak pentadbiran sekolah berkenaan bagi kegunaan dan manfaat bagi sekolah tersebut. 5. ISU- ISU BERBANGKIT SERTA CADANGAN Oleh kerana pajakan tanah wakaf melibatkan hukum syariah dan perundangan negara, maka pematuhan terhadap kedua-duanya adalah amat perlu untuk memastikan keesahannya. Selaras dengan itu, adalah menjadi tanggungjawab kepada pihak mutawalli ataupun nazir untuk merangka satu pelan atau model pembangunan dan penjanaan pendapatan melalui kaedah pajakan yang menepati kedua-duanya. 14

15 Perundangan yang digunapakai dalam isu pajakan bagi memenuhi prosedur perundangan negara adalah melibatkan pendaftaran pajakan di bawah KTN serta perjanjian pajakan di bawah Akta Kontrak Kegagalan kepada keperluan pendaftaran akan menjadikan pajakan tersebut tidak sah, manakala pembentukan perjanjian atau kontrak pajakan yang longgar dan tidak lengkap akan memberikan kesan yang tidak baik kepada hak dan tanggungjawab kedua-dua pihak yang berkontrak. Justeru itu, adalah amat perlu bagi pihak MAIN untuk menyediakan satu deraf perjanjian pajakan yang komprehensif bagi melindungi kepentingan kedua-dua pihak. Selain itu, pihak MAIN perlu memastikan bahawa tanah-tanah wakaf yang hendak dipajak sudah melalui proses pendaftaran hakmilik. Tanah wakaf yang masih di bawah nama pemilik asal (pewakaf) tidak boleh dipajakkan oleh pihak MAIN. Ini adalah kerana pajakan atau pajakan kecil hanya boleh diberikan terhadap tanah yang diberi milik dan mempunyai hakmilik sahaja. Seksyen 5 KTN mendefinisikan perkataan tuan punya sebagai mana-mana orang atau badan yang buat masa itu didaftarkan sebagai tuanpunya mana-mana tanah berimilik. Sehubungan itu, adalah satu keperluan bahawa tanah-tanah yang diwakafkan didaftarkan di atas nama MAIK seterusnya menjadikan MAIK sebagai tuanpunya tanah bagi membuat pajakan. 6. PENUTUP Kerjasama bagi membangunkan hartanah wakaf antara institusi wakaf dan institusi kewangan atau pemaju hartanah melalui mekanisme pajakan mampu menjadi pemangkin kepada perkembangan pembangunan tanah wakaf pada masa hadapan. Ia bukan sahaja berupaya meningkatkan ekonomi umat Islam dalam agenda pembangunan harta wakaf, malah mampu mengumpul dana bagi tujuan pengurusan dan penyelenggaraan harta wakaf di negara ini. Masyarakat Islam kini perlu lebih bijak dan terbuka dalam menghasilkan inovasi serta pembaharuan dalam rangka membangunkan ummah. 7. PENGHARGAAN Kertas kerja ini adalah sebahagian daripada hasil penyelidikan pengajian peringkat Doktor Falsafah. Untuk itu penghargaan ditujukan kepada geran LRGS [LRGS /2013/UKM 15

16 UKM/SI/03] di bawah tajuk Pelestarian Institusi Wakaf Untuk Memperkasa Pendidikan Tinggi Negara kerana telah menaja pengajian dan secara langsung membiayai penyelidikan ini. 8. RUJUKAN Abdul Ghafar Ismail & Noraziah Che Arshad. (2009). Pengurusan Zakat Dan Wakaf Di Malaysia: Satu Langkah Ke Hadapan. Jurnal Pengurusan JWZH (Vol 3, No 2) Abdul Halim Ramli. (2005). Pengurusan Wakaf Di Malaysia: Cabaran Dan Masa Depan. Pusat Penerbitan Universiti (UPENA) UiTM, Shah Alam Selangor. Ahmad Ibrahim, 1938M/1357H, Ahkam al-wakaf wa al-mawarith, hlm, 145, Cetakan Kedua, Jamiah a-misriyyah. Abul Hassan and Mohammad Abdus Shahid. (2010). Management and Development of The Awqaf Assets. Seventh International Conference The Tawhidi Epistemology:Zakat and Waqf Economy. Ahmad Isyafiq Mad. Desa, Bangunkan Tanah Wakaf Di Malaysia, Kosmo, 25 Mei

17 Teo Keang Sood dan Khaw Lake Tee. (1998). Land Law in Malaysia: Cases and Commentary. KL: Butterworth & Co. Fail Majlis Agama Islam Negeri Kedah AKTA Enakmen 5 Tahun 2008 Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam (Kedah Darul Aman) 2008 Kanun Tanah Negara