FAKULTI PERUBATAN DAN SAINS KESIHATAN JABATAN PEMAKANAN DAN DIETETIK SEMESTER 6, SESI 2016/2017 LAPORAN LATIHAN INDUSTRI NAMA NOR ALIA BINTI AHMAD SIRAJ NO MATRIK 180586 KURSUS AGENSI B. Sc. (PEMAKANAN DAN KESIHATAN KOMUNITI) JABATAN KESIHATAN MASYARAKAT, (PUSAT PERUBATAN UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA) TARIKH HANTAR 11 SEPTEMBER 2017 0
1 PENGHARGAAN Bersyukur kepada Hadrat Ilahi kerana saya telah menamatkan 11 minggu latihan industri di Jabatan Kesihatan Masyarakat (JKM), Pusat Perubatan Universiti Kebangsaan Malaysia. Sepanjang berada di JKM, saya didedahkan dengan pelbagai ilmu dan juga pengalaman kerja yang amat berguna dan berharga yang boleh digunakan pada masa hadapan. Saya juga dapat memperbaiki diri dari segi tingkah laku, personaliti, disiplin diri dan juga kemahiran insaniah sepanjang tempoh latihan industri. Justeru, saya ingin mengucapkan sekalung penghargaan kepada penyelaras latihan industri di JKM iaitu En Mohd Rizam bin Abdul Rahman dan Prof Zaleha binti Md Isa kerana memberikan saya peluang untuk menjalani latihan industri di JKM. Tidak lupa juga, jutaan terima kasih buat penyelia-penyelia latihan industri yang lain iaitu En Khairul Hazdi bin Yusof, En Sazman bin Wahab, En Muhamad Khaidir bin Ismail dan juga staf-staf JKM yang telah memberikan banyak bimbingan dan nasihat yang berguna sepanjang tempoh latihan industri. Saya juga ingin mengucapkan terima kasih kepada penyelaras latihan industri di Universiti Putra Malaysia iaitu Dr. Loh Su Peng kerana telah memberikan panduan dan membantu dalam memastikan para pelajar mendapat tempat untuk menjalankan latihan industri. Akhir kata, terima kasih juga diucapkan kepada kedua ibu bapa dan keluarga kerana telah memberikan sokongan dari segi moral dan juga kewangan sepanjang tempoh latihan industri. Gambar bersama penyelaras dan penyelia latihan Industri di Jabatan Kesihatan Masyarakat, PPUKM. 1
2 PENDAHULUAN DAN LATAR BELAKANG JABATAN KESIHATAN MASYARAKAT, PPUKM Jabatan Kesihatan Masyarakat di tingkat 6, Bangunan Pra-Klinikal (Bangunan baru) Jabatan Kesihatan Masyarakat di tingkat 1, HUKM (Bangunan lama) Jabatan Kesihatan Masyarakat merupakan salah satu jabatan yang berada di bawah Fakulti Perubatan Universiti Kebangsaan Malaysia sejak penubuhannya pada tahun 1972. Pada tahun 2017, jabatan ini telah berkembang dengan adanya pertambahan unit dimana kepakaran ini dapat meningkatkan kualiti kesihatan masyarakat. Terdapat seramai 22 orang pensyarah, 21 orang kakitangan sokongan yang berkhidmat di dalam jabatan sehingga kini. Empat unit yang berada di bawah Jabatan Kesihatan Masyarakat adalah: 1) Epidimiologi & Statistik; 2) Kesihatan Pekerjaan; 3) Kesihatan Persekitaran dan 4) Kesihatan Keluarga dan Promosi Kesihatan. Setiap unit- unit tersebut memainkan peranan yang tersendiri. Unit Epidemiologi dan Statistik ini menjalankan penyelidikan epidemiologi tentang penyakit-penyakit berjangkit dan tidak berjangkit. Unit Kesihatan Pekerjaan pula menfokuskan aktiviti pencegahan penyakit di dalam persekitaran pekerjaan. Tugas Unit Kesihatan Persekitaran pula akan melakukan penyelidikan berkaitan toxicology iaitu bagaimana bahan boleh memberi kesan kepada alam sekitar, manusia dan cara membendungnya. Akhir sekali, Unit Kesihatan Keluarga dan Promosi Kesihatan berperanan melakukan promosi dan pengajaran dalam meningkatkan kesihatan keluarga seperti penduduk orang asli (vaksin) dan golongan gelandangan. 2
3 MATLAMAT LATIHAN BERKAITAN AKTIVITI AKTIVITI YANG DIIKUTI Antara matlamat aktiviti-aktiviti yang diikuti adalah seperti berikut; A) Menyediakan Modul Pengajaran dan Pemakanan untuk Orang Asli (PUAS) di Pos Gob, Gua Musang, Kelantan i. Memberikan peluang untuk melakukan kaji selidik dan temubual dengan komuniti orang Asli di Perkampungan Orang Asli Pangsun, Hulu Langat, Selangor sebelum menghasilkan modul pengajaran dan pemakanan untuk komuniti orang Asli di Pos Gob, Kelantan. ii. Memberikan peluang kepada pelajar untuk mengetengahkan idea dan mempraktikkan ilmu berkaitan pemakanan dalam menghasilkan modul pengajaran dan pemakanan untuk komuniti orang Asli di Pos Gob, Kelantan. B) Menghasilkan sebuah manuskrip lengkap yang bertajuk Corak dan Kekerapan Pengambilan Makanan dalam kalangan Warga Emas di Selangor i. Melatih pelajar membuat analisis data menggunakan SPSS sebelum menghasil manuskrip lengkap yang bertajuk Corak dan Kekerapan Pengambilan Makanan dalam kalangan Warga Emas di Selangor C) Melaksanakan taklimat promosi kesihatan, Mencegah Penyakit Diabetes, Hipertensi, dan Kardiovaskular melalui Pemakanan Sihat bersama Persatuan Warga Emas Hulu Langat, Selangor. i. Memberi pendedahan cara berhadapan dan berurusan dengan komuniti. ii. Mengasah kemahiran komunikasi pelajar melalui taklimat promosi kesihatan kepada komuniti. D) Bertugas sebagai sekretariat dalam dua persidangan iaitu 10 th Malaysia Indonesia Brunei Medical Sciences Conference 2017 dan 21 st National Public Health Colloquium i. Memberi pendedahan dalam menguruskan sesuatu majlis atau persidangan. 3
E) Mengikuti Bengkel Statistik (SPSS) dan Bengkel Adobe Photoshop and Adobe Illustrator i. Melatih pelajar untuk menghasilkan poster, risalah dan bahan- bahan yang boleh digunakan untuk aktiviti-aktiviti promosi kesihatan. 4 HASIL DAN PENGALAMAN YANG DIPEROLEHI Terdapat pelbagai hasil dan pengalaman yang saya perolehi sepanjang latihan industri di Jabatan Kesihatan Masyarakat, PPUKM. Antaranya seperti berikut: A) Modul Pengajaran Dan Pemakanan Orang Asli Di Pos Gob, Kelantan Modul ini dihasilkan bertujuan untuk memberi kesedaran, memperbaiki corak pemakanan dan tahap kesihatan dalam kalangan komuniti orang asli di Pos Gob, Kelantan. Ia juga dihasilkan sebagai bahan pengajaran yang boleh digunakan oleh warga bijakpandai (champion/fasilitator) untuk memberikan pengenalan dan pendedahan asas pemakanan dan kesihatan dengan lebih berkesan kepada suku kaum mereka. Terdapat empat aspek atau unit yang kami tekankan di dalam modul ini iaitu; 1) pemakanan sihat; 2) penyakit dan pemakanan; 3) dapur puas (penyimpanan dan penyediaan makanan); dan 4) kebersihan diri. Sebelum modul ini dihasilkan, kami telah melakukan kaji selidik dan temubual dengan komuniti orang Asli di Perkampungan Orang Asli Pangsun, Hulu Langat, Selangor bagi mendapatkan gambaran dan idea tentang komuniti orang Asli di Pos Gob, Kelantan. Bukan itu sahaja, buku buku dan laman sesawang internet yang berkaitan dengan komuniti orang asli turut digunakan sebagai rujukan dalam menghasilkan Modul Pengajaran dan Pemakanan Orang Asli di Pos Gob, Kelantan. 4
Sesi temubual dan kaji selidik bersama orang Asli Pangsun, di Perkampungan orang Asli Pangsun, Hulu Langat, Selangor B) Manuskrip Yang Bertajuk Corak Dan Kekerapan Pengambilan Makanan Dalam Kalangan Warga Emas Di Selangor Kami ditugaskan untuk menganalisis data (berdasarkan data daripada PURE-RESTU Cohort 2009-2010 Study) dengan menggunakan SPSS (Statistikal Package for the Social Sciences). Sebelum menganalisis data, kami telah terlibat dengan bengkel Statistik yang diajar oleh En Khairul Hazdi bin Yusof untuk melatih kami menganalisis dan mempersembahkan data dengan cara yang betul. Akhirnya, sebuah terhasilnya sebuah manuskrip yang bertajuk Corak dan Kekerapan Pengambilan Makanan dalam Kalangan Warga Emas di Selangor. Bengkel SPSS bersama En Khairul Hazdi bin Yusof Manuskrip yang dihasilkan 5
C) Taklimat Promosi Kesihatan, Mencegah Penyakit Diabetes, Hipertensi, Dan Kardiovaskular Melalui Pemakanan Sihat Bersama Persatuan Warga Emas Hulu Langat, Selangor. Taklimat promosi kesihatan bagi mencegah penyakit diabetes, hipertensi dan kardiovaskular melalui pemakanan sihat ini diadakan setiap hari Rabu iaitu pada 12 Julai, 19 Julai dan 2 Ogos 2017 di Hulu Langat, Selangor. Tujuan program ini dilaksanakan adalah untuk memberikan kesedaran dan pendedahan mengenai pemakanan dan gaya hidup sihat kepada warga emas di Hulu Langat yang mana merupakan salah satu cara untuk mencegah penyakit tidak berjangkit. Untuk makluman, program ini dibawah seliaan En Muhamad Khaidir bin Ismail iaitu salah seorang penyelia latihan industri di JKM. Penyediaan bahan bahan kesihatan seperti risalah, flipchart dan lain lain yang digunakan untuk promosi telah dilakukan seminggu sebelum taklimat ini berlangsung. Bahan bahan ini dihasilkan dengan menggunakan adobe photoshop dan adobe illustrator. Bukan itu sahaja, raptai taklimat promosi kesihatan juga akan dilakukan beberapa kali sebelum hari kejadian bagi mengelakkan berlakunya sebarang kesilapan. Selain daripada taklimat promosi kesihatan, pemeriksaan kesihatan secara percuma juga dijalankan. Persiapan bahan-bahan yang digunakan bagi taklimat promosi kesihatan Raptai taklimat promosi kesihatan bersama penyelia latihan industri 6
Pemeriksaan kesihatan untuk warga emas Hulu Langat, Selangor Pemeriksaan kesihatan untuk tekanan darah Taklimat bagi mencegah penyakit kardiovaskular melalui pemakanan Bergambar bersama persatuan warga emas Hulu Langat selepas tamat taklimat. D) Bertugas Sebagai Sekretariat Dalam Dua Persidangan Iaitu 10 th Malaysia Indonesia Brunei Medical Sciences Conference 2017 Dan 21 st National Public Health Colloquium Kami juga terlibat sebagai secretariat dalam dua persidangan iaitu 10 th Malaysia Indonesia Brunei Medical Sciences Conference 2017 dan 21 st National Public Health Colloquium. 10 th Malaysia Indonesia Brunei Medical Sciences Conference 2017 ini berlangsung 7
pada 26, 27 dan 28 Julai 2017 di Hospital Universiti Kebangsaan Malaysia manakala 21 st National Public Health Colloquium ini berlangsung pada 23 dan 24 Ogos 2017 di Hotel Bangi Putrajaya. Penglibatan di dalam dua persidangan ini telah memberikan kami pendedahan tentang cara menguruskan sesuatu majlis dan juga pengalaman bekerja di JKM. Persiapan sebelum persidangan. Bersama penyelaras dan penyelia latihan industri Ditugaskan semasa makan malam 1O th Malaysia Indonesia- Brunei Conference 2017. Bersama En Mohd Rizam, penyelaras latihan industri semasa makan malam. 1O th Malaysia Indonesia- Brunei Conference 2017. 8
Saya di 21 st National Public Health Colloquium Sesi taklimat sebelum bermulanya 21 st National Public Health Colloquium Penyediaan sijil bagi pemenang di dalam 21 st National Public Health Colloquium Bersama- sama rakan di 21 st National Public Health Colloquium, Hotel Bangi- Putrajaya E) Bengkel Statistik (Spss) Dan Bengkel Adobe Photoshop And Adobe Illustrator Kami juga terlibat dengan dua bengkel iaitu bengkel statistik yang diajar oleh En. Khairul Hazdi bin Yusof dan bengkel Adobe Photoshop and Adobe Illustrator oleh En Sazman bin Wahab. Pendedahan dan ilmu yang diberikan mengenai statistik dan grafik ini amat berguna untuk digunakan untuk menganalisis data dan membuat poster yang berkaitan dengan promosi kesihatan. 9
Bengkel grafik menggunakan Adobe Photoshop dan Adobe Illustrator bersama En Sazman Wahab. Penyediaan poster menggunakan Adobe Photoshop 5 KESIMPULAN DAN CADANGAN Kesimpulannya, latihan industri di Jabatan Kesihatan Masyarakat, Pusat Perubatan Universiti Kebangsaan Malaysia merupakan salah satu pengalaman berharga yang tak dapat saya lupakan. Saya didedahkan dengan cara dan suasana bekerja di JKM yang mungkin tidak boleh didapati di tempat lain. Selain daripada ilmu berkaitan pemakanan, kami juga didedahkan dengan ilmu-ilmu yang lain seperti ilmu grafik iaitu cara-cara menghasilkan poster melalui Adobe Photoshop dan Adobe Illustrator serta ilmu SPSS iaitu kami dapat menguatkan lagi pengetahuan tentang biostatistik. Bukan itu sahaja, saya juga diberi peluang untuk mempraktikkan ilmu-ilmu yang kami pelajari di Universiti Putra Malaysia didalam aktivitiaktiviti yang disediakan. Saya berharap, pihak JKM akan menyediakan dan meneruskan lagi program berkaitan pemakanan seperti Taklimat promosi kesihatan : Mencegah Penyakit Diabetes, Hipertensi dan Kardiovaskular melalui Pemakanan bersama Warga Emas Hulu Langat ini pada masa hadapan supaya pelajar dapat mempraktikkan dan menyebarkan ilmu tentang gaya hidup sihat ini kepada masyarakat. 10